terug

"Onrecht scoort slecht" scoort goed


'Eerlijke sportartikelen' zonder kinderarbeid en uitbuiting van volwassenen. Dat is al enkele jaren het gezamenlijke doel van de internationale vakbeweging, de Global March Against Child Labour en de Europese Schone Kleren Kampagne.

Het WK Voetbal 2002 in Japan en Korea was een nieuwe aanleiding om de sportmerken en de FIFA eraan te herinneren dat ze hun beloftes tot fair play bij de productie van sportartikelen nog niet zijn nagekomen. In Nederland voerden de FNV, de Landelijke India Werkgroep (LIW) en de Schone Kleren Kampagne daarom actie via een 48-uurs estafette, een e-mailpetitie en een mailing aan alle 3.000 amateur voetbalclubs.

Eerdere campagnes, bijvoorbeeld twee jaar geleden rond het EK Voetbal, hebben laten zien dat er wel degelijk resultaten geboekt worden. In India zijn toen bijvoorbeeld nieuwe scholen opgezet voor kinderen die voetballen stikken. Ook doen bedrijven als adidas en Nike meer controle op kinderarbeid en ze betalen nu vaak wel het officiële minimumloon, hoewel je daar nog nauwelijks van rond kunt komen.

Dat er echter nog steeds heel wat mis is in de sportartikelenindustrie bleek onlangs onder meer uit drie nieuwe rapporten over de voetbalproductie in India, Pakistan en China. In China maken arbeiders dagen van 12 tot 15 uur waarmee ze nauwelijks het minimumloon verdienen. Uit een nieuw onderzoek uit India van de LIW blijkt dat het aantal fulltime werkende kinderen, ondanks een door de FIFA betaald inspectiesysteem, nauwelijks is afgenomen. Een groot deel van de productie wordt niet gecontroleerd. Volwassenen verdienen vaak nauwelijks de helft van het officiële minimumloon van bijna 2 Euro per dag en vrouwen krijgen eenderde minder dan mannen. Het 'koppelbazensysteem' verhindert effectief dat werknemers vakbonden vormen. In Pakistan is de kinderarbeid sterk verminderd maar niet verdwenen. Met de lonen en de vakbondsvrijheid is het ook niet best gesteld.

De huidige campagne heeft de druk op de bedrijven en de FIFA flink vergroot. Overal ter wereld - ook in Korea en Japan - wordt nu actie gevoerd. Ook Unicef, die samen met de FIFA tijdens het WK de rechten van kinderen onder de aandacht bracht, heeft er bij de FIFA op aangedrongen om snel te werken aan een gezamenlijke aanpak van kinderarbeid. Daarbij moeten volgens Unicef ook de vakbonden en de Global March worden betrokken. In de Verenigde Staten hebben 40 volksvertegenwoordigers in mei een dringende brief naar de FIFA gestuurd om orde op zaken te stellen. En medio juni heeft het Europees Parlement een stevige resolutie aangenomen om de FIFA en bedrijven aan te sporen te zorgen voor eerlijke sportartikelen. Naar aanleiding van het India-rapport heeft het Indiase Ministerie van Arbeid ook zelf onderzoek laten doen. Dat heeft een kritisch rapport opgeleverd dat hopelijk tot nieuwe maatregelen zal leiden om de situatie te verbeteren.

We zijn er nog lang niet. De sociale lat ligt voor veel bedrijven nog veel te laag. Lonen waarvan je kunt rondkomen en het naleven van vakbondsrechten is er vaak niet bij. Maar als Unicef erin slaagt om in het najaar alle partijen om de tafel te krijgen, dan moeten we toch weer een belangrijke stap vooruit kunnen zetten naar eerlijke sportartikelen. In Nederland doen we dat door de regering, de sportclubs en de KNVB te vragen om samen te zorgen voor het inkopen van maatschappelijk verantwoorde sportartikelen.

Gerard Oonk, Landelijke India Werkgroep

juli 2002

Landelijke India Werkgroep - 6 juli 2002