De meesten van ons weten
het wel: in India worden
meisjesfoetussen op grote
schaal geaborteerd. En de
meesten van ons keuren
dat af. Het aborteren gebeurt
al sinds het begin
van de jaren tachtig van de
vorige eeuw, maar van tijd
tot tijd krijgt het onderwerp
internationale aandacht.
Dat gebeurde ook
toen de journaliste Mara
Hvistendahl eerder dit jaar
een boek publiceerde met
de pakkende titel Unnatural
Selection: Choosing Boys
Over Girls, and the Consequences
of a World Full of
Men. Wat voegt Hvistendahl
toe aan wat we al weten?
Vaak worden de massale abortus
sen van meisjesfoetussen toegeschreven
aan de Indiase cultuur waarin
vrouwen meestal als tweederangs worden
gezien. Hvistendahl wijst echter ook op
westerse invloeden. Aan het eind van de
jaren zestig kwam vanuit het Westen de
waarschuwing tegen de dreiging van overbevolking
in India. Vanuit internationale organisaties
werd abortus gepromoot als een
gemakkelijke, veilige en goedkope manier
om de toenemende bevolkingsoverschotten
terug te dringen. Ook vanuit de westerse
wereld kwamen de uitvindingen van het
vruchtwateronderzoek en de echoscopie als
methodes om het geslacht van de ongeboren
vrucht vrij nauwkeurig vast te stellen.
Daardoor zou het Westen een grote verantwoordelijkheid
hebben bij de bestrijding
van abortus op basis van sekse.

Opmerkelijk
Kort de feiten nog even op een rijtje.
Een normale sekseratio bij geboorte is
ongeveer 105. Dat wil zeggen dat op elke
honderd meisjes er 105 jongens geboren
worden. Doordat vrouwen over het algemeen
langer leven dan mannen wordt deze
verhouding op den duur evenwichtiger.
Aan het begin van de abortusgolf in 1981
was in India de sekseratio in de leeftijdscategorie
tot tien jaar 103 om vervolgens snel
te stijgen van 106 in 1991, tot 108 in 2001
en 111 in 2011. Opmerkelijk zijn de relatief
grote verschillen tussen de deelstaten. Over het algemeen zijn de verhoudingen
schever in het noorden van het land. De
onbetwiste koploper is Haryana met een
sekseratio van 120, op de voet gevolgd
door de Punjab met 118 (zie ook het artikel
'Scheve geslachtsverhoudingen' in India
Nu 164). Opvallend is de sterke stijging in
Jammu en Kashmir: van een mooie 106 in
2001 naar een fikse 116 in 2011.
Rijken aborteren meer
Zijn de onderlinge verschillen tussen
de deelstaten verklaarbaar? Uit eerder
onderzoek is duidelijk geworden dat de
abortus van meisjesfoetussen toeneemt
met de maatschappelijke welstand. Anders
gezegd: rijkere mensen aborteren vaker
op basis van sekse. Dat ligt eigenlijk voor
de hand. Hoewel ook de armere bevolking
door middel van een echoscopie het
geslacht van de vrucht met grote zekerheid
kan vaststellen, hebben ze minder
mogelijkheden om te aborteren. Men moet
naar de kliniek reizen, voor de operatie
betalen en dat geld hebben ze vaak niet.
Bovendien is bij het armere deel van de
bevolking de noodzaak van abortus van
meisjesfoetussen geringer. Weliswaar zijn
ook daar vrouwen achtergesteld, maar
de te betalen bruidsschat aan de familie
van de bruidegom is relatief laag. Bij de
rijkere midden- en topklasse is dat heel
anders. Daar moeten fikse bruidsschatten
worden betaald, afhankelijk van de mate
van rijkdom. Geen wonder dat de bloeiende
abortusklinieken adverteren met de
slagzin: ‘Beter nu weinig betalen dan later
veel’. Overigens verklaart dat lang niet
alles. Want weliswaar is de Punjab redelijk
welvarend, maar het nog veel rijkere Kerala
zit ver onder het landelijk gemiddelde.
Een ander vrouwbeeld - Kerala is minder
patriarchaal ingesteld dan andere delen
van India - kan hiervoor een verklaring
bieden. Het zou interessant zijn als dit
nader onderzocht werd. Ook naar de vraag
of bijvoorbeeld godsdienst een rol speelt.
Een typisch Indiaas verschijnsel?
Het aborteren van meisjes komt in heel
Zuidoost-Azië voor. In China als gevolg van
de strikte één-kind-politiek van de overheid.
Als de ouders in spe moeten kiezen
tussen een jongen of een meisje, kiest men
vaak voor een jongen. Mannen staan hoger
op de maatschappelijke ladder en bieden
meer toekomstperspectieven. Datzelfde
beeld is ook algemeen in India. Vrouwen
hebben weinig in te brengen. Zij verdienen
minder dan mannen en de meisjes worden
al op vrij jonge leeftijd uitgehuwelijkt. Het
huwelijk moet uitbundig worden gevierd
op kosten van de ouders van de bruid,
die ook nog eens een bruidsschat moeten
betalen, ook al is dat sinds 1961 bij
wet verboden. Ingesleten als het is in de
Indiase cultuur, brengen moderne tijden
daar maar erg langzaam verandering in.
Natuurlijk zijn daar de bekende grote
vrouwen in de politiek, zoals Sonia Gandhi,
de machtigste persoon van heel India.
Maar deze vrouwen komen uit de rijke
families van de hoogste kaste, waar een
zekere vrouwenemancipatie heeft plaatsgevonden.
Zij staan daarom in geen enkel
opzicht model voor de grote massa van de
Indiase samenleving.
Indiase gemeenschappen in de VS en het
Verenigd Koninkrijk aborteren ook vaker
meisjesfoetussen dan die van jongens, zo
blijkt uit onderzoek. Dus ook al verhuis je
naar een ander land en leef je in een totaal
andere samenleving met andere waarden en
normen, het gebruik zit kennelijk zo diepgeworteld
dat het ook daar blijft voortbestaan.
Verbod
Sinds 1994 is het in India verboden om het
geslacht van de ongeboren vrucht te testen
en kenbaar te maken aan de zwangere
vrouw en haar familie, laat staan om op
basis daarvan te aborteren. Maar de verboden
worden omzeild en niet gehandhaafd.
Degenen die elk risico willen vermijden en
het kunnen betalen, zoeken hun toevlucht
voor geslachtstests in het buitenland,
 Spandoek tegen sekseselectieve abortus (bron: ayfkmblog) |
|
bijvoorbeeld in Thailand. Misschien gaat
er een preventieve werking vanuit wanneer
een aantal overtredingen zwaar wordt
bestraft en breed uitgemeten in de media,
maar zolang de onderliggende culturele
drijfveren niet zijn weggenomen blijft
het een moeilijke klus. Het verbieden van
alle abortussen dan maar en de gewenste
afname van de bevolkingsgroei realiseren
met andere geboortebeperkende methoden?
Op de lange termijn misschien, want
ook dan moeten eerst de culturele hobbels
zijn weggesleten.
Een wereld vol met mannen?
Het rijkere mannelijke deel van de Indiase
bevolking zal geen moeite hebben met
de schaarsheid aan vrouwen. Zij vormen
vanuit hun grotere welstand een goede
partij voor de huwbare meisjes. Wie toch
nog niets van zijn gading vindt, kan altijd
nog een bruid uit het buitenland halen.
Misschien zullen door het geringere
aanbod op termijn de prijzen van bruidsschatten
en daarmee de abortussen van
meisjes dalen, maar dat lijkt tot dusver niet
het geval. Eerder bloeit de mensensmokkel
vanuit het buitenland en delen van India
met meer vrouwen op, met alle ongewenste
gevolgen van dien. Arme ouders worden
dan - vaak onder valse voorwendselen -
aangemoedigd hun dochters af te staan.
Ook is het niet ondenkbaar dat er een onderklasse
van arme ongetrouwde mannen
in India gaat ontstaan. Uit een onderzoek
in een Chinese stad is gebleken dat zo’n
groep gemakkelijk in de greep van de
georganiseerde misdaad kan raken. Journaliste
Hvistendahl brengt al deze nadelen
in kaart en pleit dan ook voor een strikte
naleving van het verbod op geslachtstests
en sekseselectieve abortus.
Cultuuromslag
India kent een snel groeiende middenklasse
van mensen met een maandinkomen
van twintigduizend roepie of meer.
Het betreft nu ongeveer een kwart van
de bevolking en hun aandeel stijgt nog
steeds. Als de rijkere bevolking van India
heil blijft zien in sekseselectieve abortus,
zal het meisjestekort in de toekomst dus
nog verder toenemen en zullen er hoe dan
ook problemen ontstaan. Maar het verbod
op geslachtstests en sekseselectieve abortussen
in India is niet te handhaven. Het
gebeurt immers in privéklinieken, waar de
overheid geen enkele controle op heeft.
Een compleet abortusverbod lijkt ook
geen oplossing. De terugkeer van het oude
gebruik om pasgeboren meisjesbaby’s te
verlaten zodat zij vanzelf sterven, infanticide,
is een ‘no go’. De enige effectieve
manier lijkt mij een cultuuromslag. Want
zolang vrouwen in India als minderwaardig
worden gezien, zolang zullen ouders, als zij
de keus hebben, liever kiezen voor zoons
dan voor dochters. De sleutel tot de oplossing
van dit probleem ligt dus in India zelf.