Boeddhisme in een sloppenwijk

Om mentaal te ontsnappen aan de discriminatie en uitsluiting die Dalits dagelijks ondervinden, bekeren velen zich tot het boeddhisme. In Dharavi in Mumbai, de grootste sloppenwijk van India, is zo zelfs een boeddhistisch buurtje ontstaan.

Kinderen van Mukund Nagar in de boeddhistische tempel

Inwoners van de buurt Mukund Nagar in de sloppenwijk Dharavi groeten elkaar niet met het gebruikelijke Namasté, maar met Jai Bhim. De begroeting verwijst naar hun inspiratiebron en voorganger dr. Bhimrao Ramji Ambedkar, de eerste justitieminister van het onafhankelijke India en opsteller van de grondwet van 1950. Ambedkar, zelf geboren in een dalitgemeenschap, kon bij wijze van uitzondering in het buitenland studeren. Met diploma's op zak van de Columbia University en de London School of Economics ging hij in India het kastensysteem te lijf. Samen met 500.000 volgers bekeerde hij zich in 1956 tot het boeddhisme, dat meer gelijkheid beloofde. Zijn portret is overal te zien in de wijk, op posters in de smalle straten en zelfs als gouden sculptuur naast het Boeddhabeeld in de buurttempel.

  Ontsnapping

Dat een boeddhistisch buurtje juist in een sloppenwijk ontstaat is logisch: er wonen veel Dalits. Dharavi herbergt een massa plattelanders die in de stad werk hopen te vinden. Zo ook Mukund Nagar, oorspronkelijk bewoond door hindoes en boeddhisten maar inmiddels voornamelijk door de laatsten. Anand Krishna Salvi (41) is voorzitter van de boeddhistische gemeenschap in Dharavi en vertelt dat ongeveer tweehonderd huishoudens de bihar, de tempel in Mukund Nagar bezoeken. We lopen erheen, hij staat op een binnenpleintje waarop een paar smalle straatjes uitkomen. Kinderen rennen er lachend in het rond en vrouwen spelen een pionnenspel op een bord dat met witte verf op de grond is getekend.
Salvi schuift de blauwe deur van de bihar open en stapt naar binnen. De kinderen die daarnet nog alle kanten op vlogen, volgen hem rustig naar binnen en knielen voor het Boeddhabeeld. De oudere steken wierookstokjes aan en zetten die naast het portret van Ambedkar.
Salvi vertelt dat dalits door hun bekering een nieuwe identiteit aannemen. ‘Het boeddhisme stelt ons in staat te ontsnappen aan het kastenstelsel dat ten grondslag ligt aan het hindoeïsme. Je kunt ons niet meer onaanraakbaar noemen en dirty names geven als ‘steen’. Onze boeddhistische namen zijn groots.'
Het boeddhisme geeft de voormalige Dalits een gevoel van eigenwaarde. Terwijl ze voorheen amper deel uitmaakten van de Indiase samenleving, voelen ze zich nu verbonden met boeddhisten over de hele wereld. ‘We hebben nu internationaal prestige,' zegt Salvi, 'we leggen via Facebook contact met boeddhisten in Thailand, Sri Lanka, Japan. Hierdoor krijgen we zelfvertrouwen.’
Anders dan hindoes hebben boeddhisten geen blind vertrouwen in een hogere macht in de vorm van een god of goden. Ze geloven dat alles in het leven verloopt volgens de wet van oorzaak en gevolg. Dat betekent dat je het leven zelf in de hand hebt, dat je zelf verantwoordelijk bent voor de dingen die je overkomen. In het boeddhisme zijn groepen minder belangrijk dan het individu en is in principe iedereen gelijk. Natuurlijk bestaan er vele stromingen. De bekeerde Dalits volgen het boeddhisme zoals Ambedkar dat opvat en beschrijft in zijn boek: The Buddha & His Dhamma.

  Zelfvertrouwen

Dr. Shailesh Kumar, assistent-professor in sociale uitsluiting aan het Tata Instituut in Mumbai, werd als boeddhist geboren. Zijn ouders bekeerden zich, in navolging van Ambedkar. Kumar is zijn ouders er dankbaar voor, omdat het zijn positie in de maatschappij veranderd heeft en hij nu zelfs studenten lesgeeft. 'Het kastestelsel is formeel afgeschaft,' zegt hij, 'maar het is nog steeds realiteit in de Indiase samenleving. In de stad is dat minder voelbaar dan

Mevrouw Jadhav en mevrouw Sakpal

op het platteland, omdat de stad mensen een zekere anonimiteit verschaft. Niemand hoeft te weten wie je bent. In een dorp kennen mensen je naam en ze weten wie je voorouders zijn.’
Daar weet mevrouw Sakpal, tachtig jaar oud, alles van. Ze woont al heel wat jaren in Mukund Nagar, maar ze komt uit het geboortedorp van Ambedkar. 'Mijn voorouders mochten niet eens kleding aan in het dorp,' vertelt ze, 'en ze moesten hun slippers op hun hoofd dragen als ze het dorp betraden. Dalits mochten ook niet in het centrum wonen.' Ze hoorde bij de half miljoen Dalits die zich samen met Ambedkar bekeerden, en veranderde haar naam. Ze heeft zes kinderen en een heleboel kleinkinderen die allemaal als boeddhist geboren zijn. Ze gelooft dat hun boeddhistische naam hen kansen geeft op een betere toekomst.
Educatie is een belangrijk onderdeel van het bekeringsproces. Salvi verspreid boeken over Boeddha en het verhaal van Ambedkar onder de wijkbewoners. Buurtgenote Sryata Sadanoud Jadhav (35) vertelt dat ze dankzij die boeken naar haar eigen gedachten luistert in plaats van naar de opinie van anderen. ‘Niemand kan zeggen dat ik niets waard ben. Ik weet wel beter en dat geeft me zelfvertrouwen.’ Maar hoe zit het met de maatschappelijke realiteit? De boeddhisten mogen zich dan ontworsteld hebben aan hun Dalit-identiteit, maar wat zegt dat als de rest van India hen nog gewoon als Dalits ziet en behandelt? Bekering tot het boeddhisme, zo luidt het antwoord, is een revolution of the mind. ‘Als je geestelijk vrij bent’, zegt Kumar, 'zul je het pad van de vrijheid bewandelen.’