![]() Ayodhya en de keuze van de BJPPogroms in het land van de MahatmaOplopende spanningen tussen hindoes en moslims leiden in India steeds vaker tot geweld. In Orissa, Mumbai, Kashmir, Hyderabad en Kolkata kwam het tot fikse botsingen. Dramatisch dieptepunt, vooralsnog, kwam vorige maand in Gujarat. Moslims verbrandden een trein vol hindoeactivisten, waarna een ware pogrom volgde tegen moslims in de deelstaat. Deze orgie van geweld kostte honderden levens. Het is de ernstigste golf van religieus geweld sinds 1992/93 - toen hindoe-fundamentalisten in Ayodhya de Babri-moskee tot de grond toe afbraken. Opnieuw vervult 'de kwestie-Ayodhya' een hoofdrol. Het plaatst regeringspartij BJP voor een lastige keuze. Op woensdag 27 februari brachten extremistische moslims, al dan niet getergd door leuzenschreeuwende en handtastelijke hindoenationalisten, even buiten het stadje Godhra in de West-Indiase deelstaat Gujarat de Sabarmati Express tot stilstand. De trein vervoerde pelgrims op hun terugreis uit Ayodhya, in Uttar Pradesh. Daar hadden ze een ceremonie bijgewoond voor de bouw van een Rama-tempel. Het bleef niet bij tegenhouden. De trein werd opzettelijk in brand gestoken en brandde volledig uit. Aan boord waren 58 mensen, waaronder 25 vrouwen en 12 kinderen. Ze verbrandden levend.
Volgens ooggetuigenverslagen liepen partijfunctioncirissen van de regerende Bharatiya Janata Party (BJP) niet zelden voorop bij de aanvallen. Evenals lokale leiders uit kringen van de Vishwa Hindu Parishad (de Wereldhindoeraad) en andere aanverwante organisaties. Deelstaatpremier Narendra Modi (ook BJP) bagatelliseerde de aanvallen op moslims door ze 'een natuurlijke reactie op het Godhra-incident' te noemen. Een groot deel van het institutionele apparaat zou volgens de berichten feitelijk ten dienste hebben gestaan van het fanatieke BJP-VHP-kader. De politie greep vaak niet in of - erger nog - deed mee aan de kant van de aanvallers. Slachtoffers werden doelbewust uitgekozen, mede op basis van officiële, niet zomaar toegankelijke gegevens uit bijvoorbeeld het kadaster. De aanvalsplannen waren duidelijk goed voorbereid. De verontwaardiging na de aanslag op de trein bood de stoottroepen van de hindutva-beweging, fundamentalisten die een India prediken uitsluitend van en voor 'de' hindoes, de gelegenheid hun plannen in praktijk te brengen. Pas na twee dagen riep de deelstaat de hulp in van het leger om het geweld te stoppen.
![]() De hindoes die omkwamen in de Sabarmati Express namen deel aan de jongste Ayodhya-campagne van de VHP. Door grootschalige agitatie tracht de VHP het sentiment te doen herleven dat op 6 december 1992 een kwart miljoen opgewonden hindoes aanzette tot het afbreken van de Babri Masjid in Ayodhya. Deze moskee zou in de zestiende eeuw zijn gebouwd op de vermeende geboorteplaats van hindoegod Rama. Opzet nu: een begin maken met de bouw van een grote Rama-tempel bovenop de resten van de moskee. Sinds najaar 2001 zorgt dit 'meestbesproken stukje India' weer voor veel onrust. Gevoed door de anti-islamsfeer ontstaan door (de nasleep van) de terroristische aanvallen op de VS, kregen de plannen voor de tempel nieuw momentum. Al vorig jaar op de Kumbh Mela hadden hindutva-leiders en sadhoes aangekondigd tijdens het Shivaratri-festival in maart 2002 te gaan beginnen met bouwen. Vanuit alle delen van het land verzamelden hindoe-pelgrims en -activisten zich de laatste maanden in Ayodhya om een bijdrage te leveren. Begin dit jaar waren al 25.000 kar sevaks ('vrijwilligers van God') ter plaatse. Ze werken vooral aan de bouw van een pelgrimsstad voor de honderdduizenden die worden verwacht als rechter en regering de tempelconstructie ooit toestaan. Vanwege toegenomen spanningen en gewelddadige incidenten, is het stadje sinds december afgesloten voor grote voertuigen. Kleinere voertuigen worden doorzocht op wapens. Ook verder gelden strenge veiligheidsmaatregelen.
Dat de hindoenationalisten juist Shivaratri hadden willen aangrijpen voor symbolische daden, valt vooral te verklaren uit politieke motieven. De VHP benadrukt dit festival in een poging niet alleen hindoes aan zich te binden die Vishnu aanbidden, maar ook aanhangers van Shiva. Rama is een incarnatie van Vishnu, maar de VHP, en ook de BJP, wil niet alleen de zogeheten vaishnavieten vertegenwoordigen, maar alle hindoes. Door te kiezen voor Shivaratri als tijdstip voor de bouwceremonie, wordt 'Ayodhya' ook voor saivieten een kwestie van betekenis.
Over Ayodhya is binnen de coalitie afgesproken de slepende rechtszaak over het eigendomsrecht van het betwiste stuk land af te wachten. De zaak ligt al sinds 1961 bij het Hooggerechtshof in Allahabad. Hoe verstandiger de rechters, hoe langer dat zo blijft. Tot die tijd blijft volgens de afspraak de status quo gehandhaafd. Dat geldt ook voor de rest van de grond. Dat grootste, niet betwiste deel is weliswaar formeel van hindoeorganisaties die de tempel voorstaan, maar is door de regering na de sloop in 1992 in beslag genomen tot de rechter definitief uitspraak doet. Het is deze niet betwiste grond die de VHP nu opeist om er alvast tempelstructuren op te gaan neerzetten. Het uiteindelijke hart van de tempel staat gepland op het wel betwiste stuk grond. Overhandigt de regering de grond, dan wordt elk vonnis van de rechter betekenisloos. Gezien de tempelgebouwen er pal omheen, zou het praktisch onmogelijk worden alsnog een moskee neer te zetten. Ondanks alle politieke ophef werken in werkplaatsen in Ayodhya en Rajasthan arbeiders al meer dan tien jaar gestaag aan onderdelen van de Rama-tempel. Alle 160 zandstenen pilaren nodig voor de uitvoering van het tempelontwerp zijn al klaar. Ze hoeven alleen nog geplaatst te worden. De VHP claimt dat de bouw van de tempel vanaf de dag dat de locatie eenmaal wordt vrijgegeven, nog 'maar' twee jaar zal duren.
![]() De afgelopen tijd, geholpen door de spanningen rond Kashmir en de aanslag op het Indiase parlement in december, vond de BJP een nieuw thema dat de partij zou moeten verenigen en de kiezers aanspreken: India's strijd tegen het (grensoverschrijdende) terrorisme. De BJP probeert zich te presenteren als een partij waarbij de nationale veiligheid in goede handen is, die het recht laat zegevieren en alle delen van de Indiase maatschappij gelijk behandelt. Het recent doordrukken van de anti-terrorismewetgeving (zie kader) is van deze nieuwe agenda wellicht het duidelijkste voorbeeld. Het mocht niet baten. De BJP verloor in februari de deelstaatverkiezingen in Uttar Pradesh, Punjab, Uttaranchal Pradesh en Manipur. De enige grote deelstaat die nog bestuurd wordt door de partij, is Gujarat, waar volgend jaar verkiezingen zijn. Met name het verlies in Uttar Pradesh was vernederend, omdat die staat, met Ayodhya als belangrijkste thema, de bakermat vormde voor de opkomst van de BJP. Behalve met de slechte economische prestaties, heeft de nederlaag vooral te maken met weglopende kiezers uit de VHP-hoek. Zij keerden de BJP teleurgesteld de rug toe vanwege de standstill inzake Ayodhya. De partij wordt nu dus als het ware 'op straat' ingehaald door haar eigen schaduw. Het blijkt niet eenvoudig het voor politieke doeleinden vrijgemaakte spook van het communalisme terug in de fles te duwen. Ondanks schuchtere pogingen tot het zoeken naar compromissen de laatste tijd. Een dure les, ook voor de relatief liberale premier Vajpayee, die zichzelf als seculier beschouwt en nooit echt gelukkig leek met zijn eigen achterban. De BJP zal nu toch echt moeten kiezen: ofwel alle seculiere 'maskers' laten vallen, ofwel een verantwoorde, nieuwe koers gaan varen en de confrontatie met de VHP openlijk aangaan. De kool en de geit sparen is niet langer een optie.
Ondanks de vreselijke gebeurtenissen in Gujarat is de huidige confrontatie er in essentie niet één tussen hindoes en moslims. De confrontatie is tussen de regering, die de Indiase constitutie vertegenwoordigt, en de VHP. 'Ayodhya' symboliseert de kloof tussen seculiere Indiërs en hun extreem-chauvinistische landgenoten. Tussen aan de ene kant hen die beseffen dat de kracht van hun land verborgen ligt in de veerkracht van eeuwenoude religieuze en culturele tolerantie, en aan de andere kant hen die zich identificeren met slechts een deel van het eigen verleden. Welke kant kiest de BJP?
xxx
|
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
