De plastic koe

Met haar stichting helpt Clementien Pauws straatkoeien in India van het opgehoopte plastic in hun maag af te komen. Operatief verwijderen is het enige redmiddel om de dieren van hun oude dag te kunnen laten genieten. "We redden de levens van individuele koeien, maar de kern en de oplossing van het probleem liggen natuurlijk ergens anders."

Wie aan India denkt, ziet meteen beelden voor zich van hét heilige dier van India, de koe, die op haar gemak, niet gehinderd door verkeersdrukte, door de straten wandelt. Ze mag zich van het verkeer dan wel niets aantrekken, de steeds drukker en viezer wordende steden in India vormen wel degelijk een bedreiging voor haar. Op zoek naar etensresten tussen het straatafval, is ze niet in staat dit te scheiden van het plastic waarin het verpakt is. Na verloop van tijd verzamelt al dit plastic zich in haar maag tot een steeds grotere en hardere bal van soms wel zeventig kilo. Haar leven kan dan alleen nog gered worden door een zware operatie. De Nederlandse Clementien Pauws, directeur van de stichting Karuna Society for Animals and Nature, startte het Plastic Cow Project om deze Indiase koeien te helpen.

Kun je wat meer vertellen over jezelf en over hoe je in India terecht gekomen bent?
In april 1995 vestigde ik me met mijn man en zoon in het stadje Puttaparthi in de deelstaat Andhra Pradesh in het zuiden van India. Puttaparthi is vooral bekend door de spiritueel leider Sri Sathya Sai Baba wiens onderkomen Abode of Peace we voor onze verhuizing al een aantal keren bezocht hadden. Tijdens die bezoeken zagen we ook de slechte omstandigheden van zwerfdieren in de regio, vooral van honden en ezels, en ik wilde iets doen om ze te helpen. Kort na onze aankomst in Puttaparthi begon ik daarom zieke en gewonde dieren op te vangen in mijn huis. Dat werd de eerste kliniek. De dieren werden er behandeld en kregen er te eten. Met hulp van Sai-volgelingen uit onder andere Engeland kon ik in 1998 de Animal Rescue Project kliniek openen. Twee jaar later, in 2000, richtte ik Karuna Society op, een onafhankelijke organisatie gericht op zowel dierenwelzijn als op natuurbehoud, vegetarisme, biologische landbouw en bescherming van wilde dieren.

Waarom startte je het Plastic Cow Project?
In december 2010 kregen we bij de Karuna Society 36 zwerfkoeien binnen. Vlak na hun aankomst, overleed één van de koeien. Uit de lijkschouwing door onze veearts bleek dat haar maag vol zat met

Koeien op een vuilnisbelt

plastic. De veearts onderzocht vervolgens alle dieren en adviseerde ons om hen allemaal te opereren om zo het plastic uit hun magen te verwijderen. Dit zou de enige manier zijn om hun levens te redden. Dit was een enorme eyeopener voor mij en mijn team, die ons deed beseffen dat er honderden koeien op straat leven die hetzelfde lot - een langzame en zeer pijnlijke dood - zal treffen als zij geen hulp krijgen. Bovendien komen de plasticresten via melkproducten en vlees ook in de menselijke voedselketen terecht. Al met al reden genoeg om het project te starten en koeien in India te helpen.

Waarom lopen er zoveel koeien op straat in India?
Er zijn veel kleine melkboerderijtjes in de steden. Bij gebrek aan ruimte en aan vers gras, laten de eigenaren hun koeien op straat rondlopen en daar zoeken naar eten. Naast deze melkkoeien zijn er ook in de steek gelaten kalfjes, stieren en oude, 'droge' koeien die op straat leven. Op plaatsen waar veemarkten zijn, zijn de meeste koeien die op straat zwerven in het bezit van tussenhandelaars. Zij kopen de beesten voor een schijntje en vervolgens - als de koeien er dik en gezond uitzien door alle etensresten die ze op straat gevonden hebben - verkopen de handelaars ze door aan slagers of boeren. Zodra een koe die zijn hele leven alleen afval gegeten heeft bij een nieuwe eigenaar weer gewoon eten en gras krijgt, sterft hij.

Hoe kan het dat een dier dat als heilig wordt beschouwd zo aan zijn lot wordt overgelaten?
Dit onderwerp komt uitgebreid terug in de documentaire die over het project gemaakt is door filmmaker Kunai Vohra en die ik iedereen aanraad te kijken (te vinden door op YouTube te zoeken op 'Plastic Cow', red.). In het kort zou ik kunnen zeggen dat de oorspronkelijk functie van de koe in de landbouw de basis vormde voor het respect en de dankbaarheid van de bewoners van India ten opzichte van het dier. Voor veel families was een koe een van hun belangrijkste bezittingen die een belangrijke rol speelde bij het vervullen van hun eerste levensbehoefte, voedselvoorziening. Tegenwoordig is alles veel grootschaliger en commerciëler. Veel dieren worden illegaal geslacht en het landbouwaspect wordt verwaarloosd omdat alles gericht is op de melk-, vlees- en leerindustrie.

Hoe wordt er in India tegen het Plastic Cow Project aangekeken?
We krijgen veel waardering voor ons werk, maar het heeft ook een schokeffect. Iedereen weet inmiddels wel dat plastic schadelijk is voor het milieu, maar niemand realiseert zich wat een ellende dit voor de koeien teweegbrengt.

Een koe wordt geopereerd

Wat zijn problemen waar je met het project tegenaan loopt?
Een belangrijk onderdeel van het project (naast onder andere een rechtszaak tegen de Indiase staat en veel informatievoorziening) is het opereren van de koeien. Hiermee redden we de levens van individuele koeien, maar de kern van het probleem en de oplossing daarvan liggen natuurlijk ergens anders. Koeien zouden simpelweg niet meer op vuilnisbelten moeten rondlopen en plastic tassen zouden niet meer gebruikt moeten worden. De operatie is lastig en niet altijd succesvol; de koeien hebben veel nazorg nodig en kunnen na hun operatie niet meer terug naar hun eigenaren of naar de straat; ze hebben de rest van hun leven zorg en bescherming nodig. Om de geopereerde koeien levenslang bij ons onder te kunnen brengen, is geld nodig en dat is schaars. Per maand hebben we ongeveer twintig euro nodig om één koe te kunnen onderhouden. Dit geld proberen we door middel van donaties bij elkaar te krijgen.

Krijgt het project naast deze donaties ook steun van bijvoorbeeld de overheid of grote bedrijven?
Nee, eigenlijk niet. Ook voor het onderhoud van ons vee wat al eerder gered is van illegaal transport krijgen we geen steun van de Indiase overheid. Grote bedrijven ondersteunen ons ook niet. We zijn niet interessant voor ze, onder andere omdat we op een afgelegen locatie zitten en niet in een grote stad. We zijn voor onze werkzaamheden dus volledig afhankelijk van donaties van particuliere dierenliefhebbers.

Het Plastic Cow Project bestaat nu ruim twee jaar. Wat zijn de grootste ontwikkelingen sinds de start van het project geweest?
We zijn bezig met een rechtszaak tegen de centrale overheid en alle Indiase deelstaten voor een volledig verbod op plastic tassen en een beter afvalverwerkingssysteem, waarbij dieren niet meer met het afval in contact komen. In mei 2010 kondigde het Hooggerechtshof in zijn eerste hoorzitting aan dat het een volledig verbod van plastic tassen serieus overweegt. Dit was groot nieuws, zowel in India als internationaal. Momenteel is het helaas stil rondom de rechtszaak en hebben we al een tijdje niets gehoord.
Daarnaast was ook de documentaire die we over het project gemaakt hebben een belangrijke stap voorwaarts. Hij is op veel plaatsen vertoond en wordt veel bekeken op YouTube. Dat levert ons veel publiciteit op. Er ontstaan mede daardoor veel initiatieven op lokaal niveau in relatie tot plastic, afval en de bescherming van koeien in India. Op dit moment zijn we druk met het rechtstreeks benaderen van boeren in de dorpen, maar ook van lokale overheden en dierenartsen. Door hen de film te laten zien en voorlichting te geven, sporen we ze aan hun dieren beter te beschermen.