terug
Uit: India Nu 169 (sep-okt 2007)




Sonia Gandhi geeft Nexus-lezing 2007


Levensverhaal, maar niet met de billen bloot


Ze houdt de regie strak in de hand. Vragen uit de zaal zijn niet toegestaan. In haar lezing Living Politics: what India has taught me gaat Sonia Gandhi vooral in op haar levensloop. Gezien de titel van de lezing is verrassend hoe weinig zij vertelt over hoe haar huidige werk als leider van het Indian National Congress wordt beïnvloed door haar verleden.


Lang voordat de lezing begint, is duidelijk dat veiligheid van groot belang is bij de Nexus-lezing door Sonia Gandhi op zaterdagmiddag 9 juni aan de Katholieke Universiteit Brabant in Tilburg. Op tijd komen in verband met doorzoeken van bagage, staat op het toegangsbewijs.
« Dan zitten alleen nog Sonia Gandhi en koningin Beatrix gemoedelijk te praten, als vriendinnen »
Wie te laat is, komt er niet meer in. Eenmaal ter plekke blijkt dit geen loze waarschuwing. Lange rijen wachtenden voor detectiepoortjes, gadegeslagen door Indiase en Nederlandse veiligheidsagenten. In de Portrettenzaal van de universiteit staat voorafgaand aan de lezing een gezelschap Indiase en Nederlandse prominenten koffie te drinken. Het lijkt alsof je door de openstaande deur zo naar binnen kan lopen, maar de veiligheidsagenten met opbollende jaszakjes zouden dat verhinderen. Steeds meer hoge gasten betreden de aula waar inmiddels ook bijna alle overige toehoorders aanwezig zijn. Dan zitten alleen nog Sonia Gandhi en koningin Beatrix gemoedelijk te praten, als vriendinnen. Het sein is gegeven. Beide dames kunnen naar de aula. De veiligheidsagenten worden nu echt nerveus. Jasjes worden losgeknoopt. Pistolen ontgrendeld. Alles in orde. En daar gaan ze. Met een opmerkelijke kalmte, waardigheid en charme. Langs Indiase en Nederlandse fotografen en cameraploegen. Langdurig applaus. De Nexus-lezing 2007 kan beginnen.


  Levensloop

Sonia Gandhi wordt op 9 december 1946 geboren in het dorpje Orbassano nabij Turijn in Noord-Italië. Haar ouders Stefano en Paola Maino krijgen in totaal drie dochters. Ze groeit op in een middle class, wat conservatieve familie. Toch liet haar vader haar in het buitenland talen studeren.
Tijdens haar studie in Cambridge ontmoet zij Rajiv Gandhi in 1966, de oudste kleinzoon van de toenmalig premier van India, Jawaharlal Nehru. De kennismaking met India via Rajiv Gandhi betekent een radicale verandering in haar leven. Nehru's dochter Indira trouwt met politicus Feroze Gandhi (geen familie van Mahatma Gandhi). Zij is premier van 1966 tot 1977 en daarna van 1980 tot 1984.

Sonia en Rajiv trouwen in 1968 en gaan in de ambtswoning van de premier op Janpath nummer 10 in New Delhi wonen. Daar worden hun twee kinderen Rahul (1970) en Priyanka (1972) geboren. Beiden zijn tegenwoordig politiek actief. Door hun leven aan Janpath 10 komt voor Sonia de politiek tot leven, waar zij tot dan toe volstrekt geen ervaring mee heeft. Toch blijft zij nadrukkelijk afzijdig; een toeschouwer. Zij richt zich puur op de opvoeding van haar kinderen. Haar schoonmoeder Indira staat bekend als havik, die het nemen van impopulaire besluiten niet schuwt. Sonia leert een meer persoonlijke kant van Indira kennen als die vertelt over haar eenzaamheid als kind van een zieke moeder en door de Engelsen gevangengenomen vader. De band groeit.


  Tragedies

Rajivs jongere broer Sanjay die zijn moeder Indira in de politiek ondersteunt, komt in 1980 om bij een vliegtuigongeluk. Daarop geeft Rajiv zijn baan als piloot in de burgerluchtvaart op om in plaats van zijn broer politiek actief te worden. In 1984 sterft Indira Gandhi na een moordaanslag door haar eigen Sikh-lijfwachten. Zij doen dit uit wraak voor Operation Bluestar, de bestorming door
« De politiek heeft met de moord op Indira en Rajiv Gandhi een verwoestende uitwerking op haar leven gehad »
het Indiase leger van het Sikh-heiligdom de Gouden Tempel in Amritsar, waar separatisten zich verschansen. Haar zoon Rajiv volgt haar op. Als first lady gaat Sonia veel mee op bezoeken van Rajiv. Tijdens deze bezoeken raakt zij meer geconfronteerd met de armoede van het land dan in de voorgaande jaren. Maar nog altijd blijft zij buiten de actieve politiek. Haar gezin heeft prioriteit en daarnaast houdt zij zich alleen bezig met liefdadigheidswerk. In 1991 wordt ook Rajiv Gandhi vermoord, door een aanhanger van de separatistische Tamil-beweging LTTE, uit protest tegen de Indiase steun aan het Sri Lankese leger. Sonia weigert haar man op te volgen en tot eind jaren negentig blijft zij afzijdig van politiek en openbare optredens. Zij doet dit bewust, luisterend naar haar - wat zij noemt - 'innerlijke stem', vanwege de verwoestende uitwerking die de politiek op haar leven heeft gehad met de moord op Indira en Rajiv Gandhi.


  De politiek in

In 1998 aanvaardt ze de positie van partijleider van het Indian National Congress. Die verkeert in een crisis na de nederlaag bij de algemene verkiezingen van 1996. Haar loyaliteit aan de familie Gandhi en aan India geeft haar tenslotte de morele verplichting de familiegeest voort te zetten. Sonia leidt de Congres partij bij de algemene verkiezingen van 2004 naar de overwinning. Evenals in 1991 luistert ze naar haar innerlijke stem als ze tot verrassing van vriend en vijand het premierschap afwijst. Tot op heden vervult voormalig minister van financiën Manmohan Singh deze functie. Sonia Gandhi blijft president van de Congres partij en wordt voorzitter van de regerende coalitieregering, de United Progressive Alliance (UPA). In die functie staat ze feitelijk boven de premier zonder diens politieke verantwoordelijkheid te dragen. In hetzelfde jaar komt Sonia Gandhi voor in de Forbes lijst van 's werelds meest invloedrijke vrouwen, op de derde plaats.


  Buitenlandse afkomst

Sonia's buitenlandse achtergrond en haar politieke onervarenheid hebben haar steeds dwarsgezeten sinds zij de politieke arena in 1998 betrad. Ondanks de vele jaren van nauwe verbondenheid met de Indiase politiek door haar leven in de familie Gandhi, heeft zij zich persoonlijk nauwelijks actief met de politiek bemoeid. De oppositie, vooral de hindoeïstisch-nationalistische Bharatiya Janata Partij (BJP), heeft haar regelmatig aangevallen op deze punten om haar incompetentie aan te tonen als mogelijk premier van India. De aanvallen hebben waarschijnlijk een rol gespeeld bij haar besluit in 2004 af te zien van deze functie. Maar in een televisie-interview zegt zij: I never felt they look at me as a foreigner. Because I am not. I am Indian. Hoe dan ook, hoewel Sonia haar Italiaanse nationaliteit verruild heeft voor de Indiase, haar buitenlandse afkomst ligt bij veel Indiërs gevoelig. Nog geen zestig jaar geleden was India een buitenlandse (Britse) kolonie en daarvoor heersten de (ook buitenlandse) mogols over het gebied.


  Eenheid

Sonia maakt zich hard voor de seculiere grondslag van de Indiase staat. Haar (politieke) droom is 'een India waarin arm en rijk, alle Indiërs, zich thuis en vertegenwoordigd voelen.' Zij ziet de verschillen in de samenleving niet als iets om bang voor te zijn, maar juist als iets om ruimte te geven, begrip voor te tonen. Eenheid gebaseerd op verscheidenheid. Gelijkheid en economische groei moeten daarbij in balans zijn. 'Groei zonder gelijkheid heeft geen draagvlak. Gelijkheid zonder groei is niet duurzaam. Combinaties zijn beter dan kiezen voor het een óf het ander.' Sonia lijkt met deze uitspraak te doelen op de Speciale Economische Zones (SEZ) die in India naar Chinees voorbeeld ontstaan naast het reguliere economische stelsel. Ondanks de aanvallen op de eenheid van de Indiase staat, heeft zij rotsvast vertrouwen in de kracht van eenheid. Bij opstanden lijkt zij een klassieke verdeel- en heersstrategie te gebruiken. Zonder een opstand specifiek te benoemen, zegt zij de - volgens haar- 'blinde' kern hard aan te pakken, desnoods met geweld. Met de gematigden gaat zij de dialoog aan, luistert naar hun problemen en probeert hen het gevoel te geven dat de overheid er voor hen is.


  Eerbied en beleefdheid

Sonia Gandhi geeft in haar lezing vooral een beeld van haar levensloop, die eigenlijk grotendeels al bekend is. Ondanks de zware persoonlijke crises die zij in haar leven heeft moeten doorstaan, miste haar verhaal intensiteit en diepgang. Zij zei ook niets over haar visie op AIDS, armoede of spanningen met India's buurlanden. Vragen uit de zaal zijn niet toegestaan. Bijzonder zijn wel de persoonlijke verhalen die zij vertelt over haar band met haar schoonmoeder Indira Gandhi en de manier waarop zij tegen wil en dank steeds wat verder bij de politiek betrokken raakte. De vragen van oud-politicus en langdurige vriend en initiatiefnemer van de lezing Ruud Lubbers en van Nexus-directeur Rob Riemen maken haar verhaal op de valreep toch directer. De relatieve oppervlakkigheid van het verhaal is misschien teleurstellend voor het Nederlandse publiek dat gewend is dat politici zich meer bloot geven bij lezingen en interviews. Maar vanuit het Indiase perspectief van eerbied en beleefdheid ten aanzien van politici, is het goed te begrijpen.

xxx
(foto van de auteur)






terug
Maatschappelijk verantwoord ondernemen
HOME Landelijke India Werkgroep
tijdschrift INDIA NU
Landelijke India Werkgroep - 20 september 2007