terug
Uit: India Nu 161/162 (mei-aug 2006)




Kinderarbeid in India neemt toe

Het ondergeschoven kindje


Honderd miljoen Indiase kinderen tussen de zes en veertien jaar gaan niet naar school. Ze werken of doen het huishouden. Je zou het bijna niet geloven als je alle jubelverhalen over de florerende Indiase economie mag geloven. Op 13 mei vond de jubileumconferentie van de 25-jarige Landelijke India Werkgroep (LIW) plaats met als titel 'Kinderarbeid: een NoodZakelijk Kwaad?'. MVF voorzitster Shantha Sinha was een van de belangrijkste sprekers. 'Niet armoede, maar gebrek aan vertrouwen in het schoolsysteem vormt de drempel voor arme Indiase ouders'.



De desastreuze cirkel van kinderarbeid: het merendeel van de werkende kinderen blijft, als ze eenmaal volwassen zijn, steken in ongeschoold, ongezond en slecht betaald werk

De harde realiteit van het Indiase onderwijs komt met name tot uiting in cijfers: honderd miljoen Indiase kinderen die niet naar school gaan. Het merendeel van deze honderd miljoen kinderen tussen de zes en veertien jaar werkt al vanaf jonge leeftijd en blijft, als ze eenmaal volwassen zijn, steken in ongeschoold, zeer slecht betaald en ongezond werk. Het verschil tussen de kinderen van de goed opge1eide middenklasse die naar privé scholen gaat en de mensen - vaak van lagere kaste, kasteloos of tribaal - die hoogstens een paar jaar openbaar onderwijs volgen, wordt steeds schrijnender.


  Alle vormen zijn erg

De Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) publiceerde onlangs haar vierjaarlijkse Global Report over kinderarbeid onder de titel 'Het einde van kinderarbeid binnen bereik'. Volgens de ILO is het aantal kinderarbeiders wereldwijd de afgelopen jaren gedaald van 246 miljoen tot 218 miljoen. De scherpe daling deed zich met name in Zuid-Amerika voor. Van die 218 miljoen doen 126 miljoen kinderen werk dat wordt gekwalificeerd als 'de ergste vorm' van kinderarbeid. Daaronder vallen onder meer kinderprostitutie, kindsoldaten, kinderen in illegale handel en kinderen die 'gevaarlijk werk' doen. De landen waar veel kinderarbeid voorkomt bepalen echter zelf wat gevaarlijk werk is. Veel beroepen die voor kinderen gevaarlijk zijn worden daarom meestal niet als zodanig erkend. En wat betreft het totale aantal: veel werkende kinderen worden niet meegeteld, zoals kinderen die thuis het huishouden doen of op het land van hun ouders werken én niet naar school gaan. In het ILO rapport staan veel interessante analyses en voorbeelden over (het bestrijden van) kinderarbeid. Het rapport mist echter de 'geďntegreerde aanpak' voor het bestrijden van alle vormen van kinderarbeid. Het ILO kiest in haar 'wereldactieplan' namelijk vooral voor het bestrijden van de ergste vormen van kinderarbeid. Daarmee worden de zeer omvangrijke vormen van kinderarbeid - zoals werken op het land of in het huishouden - niet meegenomen in een integrale benadering. Het probleem dat zich dan aandient is dat de ene werkende groep heel makkelijk vervangen wordt door de volgende groep kinderen. Het mag in de discussie omtrent kinderarbeid daarom niet gaan over 'erg' of 'minder erg': het hoofddoel is kinderarbeid als geheel te bestrijden. Onderwijs is natuurlijk het antwoord. De strijd tegen kinderarbeid moet daarom altijd consequent verbonden aan het toegankelijk maken van onderwijs.


  Explosieve vraag naar onderwijs

Shantha Sinha, voorzitster van de Indiase MV Foundation, sprak op de jubileumconferentie van de 25-jarige LIW over kinderarbeid en maatschappelijk verantwoord ondernemen. De LIW en de MV Foundation (MVF) werken al jaren samen in de strijd tegen kinderarbeid. De MVF werd in 1981
« Armoede wordt vaak gezien als dé reden waarom kinderen niet naar school gaan. Maar het werkt precies andersom: gebrek aan scholing en kinderarbeid houden de Indiase gezinnen arm! »
opgericht en draagt de filosofie uit dat het alleen mogelijk is om elk kind recht te geven op behoorlijk basisonderwijs als alle vormen van kinderarbeid worden bestreden. MVF wijst tussenoplossingen - zoals de combinatie van werk en avondonderwijs - daarom af. Compromissen en tussenoplossingen werken kinderarbeid uiteindelijk in de hand en zorgen ervoor dat het een sociaal geaccepteerd fenomeen blijft. Volgens Shantha Sinha is er de laatste jaren sprake van een toename van kinderarbeid in India. 'Veel werk dat eerder door vrouwen werd gedaan, is nu overgenomen door kinderen. Zij zijn goedkoper, werken langer door en zijn gemakkelijker in te zetten', aldus Sinha. Als voorbeelden noemt zij de bouw, steenhouwerijen, mijnbouw, katoenteelt en het kweken van garnalen. Verder trekken volgens Sinha grote groepen kinderen van het ene deel van India naar het andere om in fabrieken of op het land te werken.
Daarnaast bestaat er nog een grote groep kinderen, meest meisjes, die thuis voor het vee en het huishouden zorgen. Toch is Shantha Sinha - wellicht verrassend - niet pessimistisch. Ze constateert dat er een explosieve vraag naar onderWijs is, juist bij arme ouders in India. 'Niet zozeer armoede maar het schoolsysteem zelf belemmert hen. Gebrek aan vertrouwen in en kennis van het schoolsysteem vormt de drempel en niet de armoede. Alleen al een aanmeldingsformulier invullen, of een toelatingstest doen, is veel te ingewikkeld voor deze vaak analfabete ouders', aldus Sinha. En daar gaat het allemaal om volgens de LIW en de MVF: kinderarbeid is geen kwestie van armoede maar van sociale consensus. Armoede wordt vaak gezien als dé reden waarom kinderen niet naar school gaan. Gedacht wordt dat arme ouders het inkomen van hun kind absoluut niet kunnen missen. Maar het werkt precies andersom: gebrek aan scholing en kinderarbeid houden de Indiase gezinnen arm!


  Succes in Andhra Pradesh

Shantha Sinha heeft met MV Foundation grote successen geboekt in de zuidelijke deelstaat Andhra Pradesh. Bijna 400.000 kinderen in de deelstaat Andhra Pradesh die eerst werkten volgen nu openbaar onderwijs, waaronder veel meisjes die eerst thuis het huishouden deden. De MV Foundation werkt in 6.000 dorpen om álle kinderen naar school te krijgen. In andere deelstaten

Shantha Sinha spreekt met vuur tijdens de kinderarbeidconferentie van de LIW in Utrecht
trainen ze organisaties en overheden hoe je dat aan moet pakken. Oudere kinderen krijgen via 'brugonderwijs' nog de kans om naar de gewone dagschool te gaan tot ze 14 of 15 zijn. Zo wordt ook de traditie gebroken om meisjes heel jong uit te huwelijken. Onlangs won een meisje van veertien, al twee jaar getrouwd, een rechtszaak omdat ze wilde scheiden en weer naar school wilde! In Andhra Pradesh zijn de resultaten zichtbaar in de statistieken van de Volkstelling. Terwijl het aantal 'officieel werkende kinderen' in India tussen 1991 en 2001 in absolute aantallen is toegenomen van ruim 11 tot ruim 12,5 miljoen, is het aantal werkende kinderen in Andhra Pradesh - bij een groeiende kinderbevolking - met 30.000 gedaald. Andhra Pradesh laat daarmee de sterkste procentuele daling van kinderarbeid zien van alle Indiase deelstaten. Maar het zal duidelijk zijn dat het beeld voor heel India nog verre van rooskleurig is.


  Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

Even terug naar het vierjaarlijkse rapport van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO). De Europese campagne 'Stop kinderarbeid - School, de beste werkplaats', waarin de LIW, FNV Mondiaal, Hivos en de Algemene Onderwijsbond actief zijn, heeft de ILO - en dus haar lidstaten en de werkgeversorganisaties en vakbonden die uiteindelijk het beleid vaststellen - opgeroepen om een actieplan te ontwerpen waarin alle vormen van kinderarbeid zullen worden aangepakt. Ook vanuit de internationale verplichtingen van de meeste landen zou dat niet meer dan logisch zijn. De ratificatie door regeringen van het verdrag dat alle kinderarbeid verbiedt is de afgelopen jaren spectaculair verdubbeld tot 144. Inmiddels hebben 160 landen ook het verdrag tegen de ergste vormen van kinderarbeid geratificeerd. Een andere belangrijke vorm van druk uitoefenen in de strijd tegen kinderarbeid betreft het 'maatschappelijk verantwoord ondernemen' (MVO). Niet alleen de betreffende overheden, maar ook de bedrijven waar kinderen werken hebben hun verantwoordelijkheden als het gaat om kinderarbeid. Inmiddels zijn een groot aantal internationale bedrijven zoals IKEA, Adidas en Nike gezwicht onder de publieke druk en worden de productielijnen gecontroleerd op kinderarbeid. Maar die controles moeten niet tot gevolg hebben dat deze 'illegale' kinderen alleen maar uit het productieproces worden 'gegooid'. Er ligt ook een verantwoordelijkheid bij deze bedrijven om te zorgen dat ze vervolgens ook naar school kunnen. Dat kan alleen door nauw samen te werken met lokale organisaties. Én door er voor te zorgen dat ook de arbeidsrechten van hun ouders door verantwoord te ondernemen worden gewaarborgd.




terug
HOME Landelijke India Werkgroep
tijdschrift INDIA NU
Landelijke India Werkgroep - 23 augustus 2006