|

Modi's hete hangijzers

Flamboyante havik Modi heeft hoge verwachtingen gewekt... |

Echt zin in verkiezingen leek Rahul Gandhi niet te hebben |
|
In de aanloop naar de parlementsverkiezingen van
mei dit jaar werd steeds duidelijker dat de regerende
Congrespartij een pak slaag van de kiezer zou krijgen. Dat
het zou uitlopen op een absolute meerderheid voor de
hindoenationalistische BJP was toch een verrassing. Het
roer gaat nu resoluut om. Maar waar vaart het schip heen?
Echt zin in de parlementsverkiezingen
leek Rahul Gandhi,
leider van de Congrespartij,
niet te hebben. Hij liet tot het
laatst open of hij zich kandidaat zou stellen
voor het premierschap. Van zijn moeder
Sonia Gandhi, die wegens haar zwakke gezondheid
het partijleiderschap opgeeft, erfde
hij een gammele oldtimer waarmee hij de
Grand Prix van New Delhi moest zien te winnen.
Bij verkiezingsbijeenkomsten straalde
het gebrek aan zelfvertrouwen uit zijn ogen.
Hij zat daar ook maar omdat het van hem
werd verwacht. Het dynastieke karakter van
de Congrespartij, de overdracht van de partijleiding
binnen de familie, de vanzelfsprekendheid
van personen en beleid, is decennialang
haar kracht geweest. Nu is het haar
opgebroken; de Congrespartij lijkt over haar
eigen troef gestruikeld te zijn.
In 2004 had de Congrespartij overtuigend
gezegevierd bij de landelijke parlementsverkiezingen.
Van de economische groei
die vanaf 1998 onder de BJP-regering was
ontstaan, hadden alleen de elite en de middenklasse
geprofiteerd. De armen waren
er per saldo op achteruitgegaan, omdat de
prijzen harder stegen dan hun inkomens. Zij
stemden in 2004 massaal op de Congrespartij.
Die zette tijdens haar twee regeerperiodes
grote projecten op om hen van werk en
voedsel te voorzien. De effectiviteit hiervan
was echter gering door grootschalige corruptie
en inefficiëntie.
Genadeloos
Bij de verkiezingen van 2009 kwam de partij
daar nog mee weg, misschien wel omdat de
grote opponent BJP intern te sterk verdeeld was om een vuist te maken. Maar de Congrespartij
raakte steeds verder verstrikt in
haar eigen web. Zij wilde de arme bevolking
niet van zich vervreemden; het op economische
groei èn ongelijkheid uitdraaiende
beleid van de BJP was daarom geen optie.
Omdat er ook geen alternatief werd ontwikkeld,
zakte de economische groei steeds
verder in, investeringen bleven uit, inflatie
nam toe. Tegelijk stapelden de corruptieschandalen
zich op rond aanbestedingen op
de telecommarkt en mijnbouwprojecten. De
Congrespartij kwam haar verkiezingsbeloften
aan de arme bevolking niet na. In 2014
was de afstraffing van de kiezer genadeloos.
Bij de BJP was de machtsstrijd binnen de
partij gewonnen door de flamboyante havik
Narendra Modi. Zijn grote troef was de
economische groei in de deelstaat Gujarat, waar hij sinds 2001 premier was. Een goed
investeringsklimaat, korte lijnen met politici
die knopen doorhakken, transparantie, niet
de stroperigheid die de Indiase economie is
gaan kenmerken onder het bewind van de
Congrespartij. Hij beloofde de economische
groei van Gujarat door te trekken naar het
hele land. De aantrekkende wereldeconomie,
gecombineerd met stimuleringsmaatregelen
zoals belastingvrije economische
zones die de BJP al in Gujarat had ingevoerd,
moesten dat mogelijk gaan maken.
De beurzen reageerden in elk geval met stijgende
koersen op de overwinning van de BJP.
Voor het eerst sinds 1984 heeft een partij
in India weer de absolute meerderheid
behaald. In de eerste decennia van de
Onafhankelijkheid was dit normaal voor de
Congrespartij; nu is dat de BJP gelukt. Zij hoeft
De golfslag van de politiek
De grote nederlaag van de Congrespartij
dit jaar was al even spectaculair
als hun overwinning tien jaar eerder.
Van 1998 tot 2004 had de hindoenationalistische
BJP geregeerd in
verschillende coalities. Zij was in
het machtsvacuüm gedoken dat de
Congrespartij begin jaren 90 van
de vorige eeuw had laten ontstaan,
toen haar tot dan toe onaantastbare
politieke macht smoorde in corruptieschandalen
en arrogantie. Vanaf
begin jaren 90 volgden allerlei coalities
elkaar in sneltreinvaart op. Voor
India was het fenomeen coalitieregeringen
nieuw; de Congres-partij
had altijd vrijwel alleen geregeerd.
De kiezer had eind jaren 90 behoefte
aan rust en een sterke partij. Als dat
de Congrespartij niet was, dan maar
een andere. In dat vacuüm kwam de
BJP op. Zij had een duidelijke politieke
agenda: economische groei en de
vorming van een sterke hindoestaat,
waarin alle religies en etnische groepen
welkom waren, zolang zij zich
voegden naar het hindoebelang.
Ondanks de angst die de BJP opriep
onder etnische en religieuze minderheden,
vertaalde haar krachtige imago
zich in 1998 in verkiezingswinst. De
partij bleek in staat coalitieregeringen
te vormen en te leiden, maar heel
stevig was het evenwicht niet. Dat
kwam door de toegenomen macht
in de coalitieregering van regionale
partijen, die in hetzelfde machtsvacuüm
waren opgekomen als de BJP.
Daarbij kwamen de religieuze rellen
van 2002 in Gujarat, waarbij ruim duizend
mensen omkwamen, merendeels
moslims. De onduidelijke rol van de
door de BJP geleide deelstaatregering,
waarvan Narendra Modi premier was,
is altijd aan de BJP blijven kleven. De
beschuldigingen van actieve betrokkenheid
van BJP-kopstukken bij de
rellen maakten de partij voor vele
gematigde en niet-hindoes onbetrouwbaar
als beschermer van de seculiere
samenleving waar veel Indiërs trots op
zijn.
Het stimuleren van een open markt
en buitenlandse investeringen had
in Gujarat voor flinke economische
groeicijfers gezorgd, waarvan echter
vooral de elite en de middenklasse
profiteerden. De BJP erkende dat en
ging de landelijke parlementsverkiezingen
van 2004 in met de
campagne India Shining: stem op ons
voor een nieuwe verkiezingstermijn,
dan zal de groei ook bereikbaar
worden voor de arme bevolking. Men
verwachtte dat de BJP, de Congrespartij
en de regionale partijen
elkaar in balans zouden houden met
eindeloze coalitieonderhandelingen,
en een zwakke regering tot gevolg.
Het liep totaal anders.
De BJP leed een zware nederlaag en
de Congrespartij was terug in het
centrum van de macht. De armen en
etnische minderheden hadden de
macht gegrepen, stelden politieke
analisten na de verkiezingen. De
Congrespartij had een zware opdracht
gekregen van de kiezer: de
economische groei voortzetten en
daarbij alle lagen van de bevolking betrekken.
Dat ze daartegen niet opgewassen
was, bleek tien jaar later.
|
|
geen tijd en energie te steken in moeizame
coalitiebesprekingen en compromissen.
Het doortastende economische beleid zal
daarom zeker doorgevoerd worden. Daarbij
rijzen wel vragen.
Spanningsvelden
Hoe zal de BJP-regering omgaan met het
spanningsveld tussen economische groei
enerzijds, natuurbescherming en tribale
bevolkingsgroepen anderzijds? Heiligt het
doel van indrukwekkende groeicijfers alle middelen? Traditionele bevolkingsgroepen
in landelijke gebieden waar kostbare grondstoffen
in de bodem zitten, lijken veel te vrezen
te hebben van de gretigheid waarmee
de BJP inzet op economische groei. Wie zal
in de politieke arena hun belangen behartigen?
Op de tweede plaats: in hoeverre zal de BJP
ervoor zorgen dat iedereen van de voorziene
economische groei profiteert en niet alleen
de elite en de middenklasse, zoals in eerdere
regeerperiodes? Als de BJP zich daarvoor niet
hard maakt, zal de partij bij volgende verkiezingen
veel stemmen verliezen van mensen
die nu hopen dat alle Indiërs een beter leven
krijgen. De toenemende economische ongelijkheid
speelt bovendien in de kaart van
de extreemlinkse maoïsten, die met succes
een gewapende opstand in delen van India
leiden. De afgelopen jaren is gebleken dat
een militaire aanpak hiervan geen succes
biedt. De militaire campagne nog intensiever
maken, zoals president Rajapaksa van
Sri Lanka heeft gedaan om de Tamil Tijgers
te verslaan, zou een bloedige burgeroorlog
ontketenen met een ongewisse uitkomst.
Een duurzamere oplossing lijkt een ontwikkeling
van de landelijke gebieden waarvan
iedereen profiteert.
En met welke beleidsmaatregelen gaat de
partij de positie van vrouwen in de samenleving
bevorderen? Vijftig procent van de zetels
in lokale bestuursorganen, de panchayats, is
tegenwoordig voor vrouwen gereserveerd.
Dat heeft een groeiende betrokkenheid van
vrouwen bij de politiek teweeggebracht, zoals
blijkt uit de sterke toename van het aantal
vrouwen dat gaat stemmen. Vrouwen zijn
bovendien een integraal onderdeel van de
economische motor die de BJP weer op gang
wil brengen. De partij kan zich niet permitteren
hun belangen te negeren, ze zal hen
actief moeten betrekken bij het bestuur en
hun belangen moeten behartigen.
Tot slot: hoe zal hindoehardliner Narendra
Modi omgaan met het islamitische buurland
Pakistan? Zal hij gaan intimideren met
India’s militaire overmacht aan de grens?
Of zal hij een pragmatische, verzoenende
toon aanslaan en op vrede aansturen? Vanuit
economisch oogpunt is dat laatste het
verstandigste. Want vrede met Pakistan zal
economische activiteit tussen beide landen
stimuleren. En er bestaat nauwelijks een
vruchtbaarder bodem voor vrede dan wederzijdse
economische belangen.
Over vijf jaar zien we of Modi de hete
hangijzers heeft weten aan te pakken zonder
zijn handen te branden.
XXX
|
|