|
Dat het Indiase rechtsstelsel traag en onberekenbaar is, was bekend (zie ook India Nu 167-168), maar dat de straffen zo laag zouden uitvallen, heeft de publieke opinie geschokt. Volgens activisten en vele anderen zijn de straffen veel te laag en komen zij veel te laat. De rechter, Mohan Tiwari, verdedigde zich door de stellen dat de wet nou eenmaal niets anders toeliet en dat hij de maximale straffen had toegekend. Ook de media in India reageerden verbijsterd op het besluit. Geschrokken van alle commotie beloofde de Indiase regering beterschap. Er werd meer compensatie toegezegd aan de slachtoffers en er zou eindelijk werk gemaakt worden van het schoonmaken van de locatie.
1984
Het is alweer meer dan 25 jaar geleden toen op 3 december 1984
een gifwolk ontsnapte bij de Union Carbide fabriek in Bhopal. Ruim
veertig ton methylisocyanaat, dat wordt gebruikt bij de fabricage van
insecten- en onkruidverdelgers, ontsnapte uit een defecte tank en
kwam in de lucht terecht. Kort na de lekkage kwamen vierduizend
mensen om. In de jaren die volgeden stierven nog eens elfduizend
mensen aan de gevolgen van het ontsnappen van het gif. Volgens
verschillende belangenorganisaties voor de slachtoffers gaat het in
werkelijkheid om misschien wel dertigduizend gedupeerden. Daarnaast
zijn er nog zo’n 120 duizend mensen die chronische gezondheidsklachten
hebben overgehouden aan de ramp. Na sluiting van
de fabriek in 1986 is de locatie nooit goed schoongemaakt. Een BBC-documentaire
uit 2004 onthulde dat het grondwater in een straal van
drie kilometer rond de fabriek verontreinigd is met chemicaliën en
zware metalen en nog steeds een gevaar vormt.
|
Veiligheidsmaatregelen buiten werking
Union Carbide heeft altijd volgehouden dat het ongeluk het gevolg is van sabotage door een ontevreden medewerker. Het bedrijf ontkende dat het ongeluk het gevolg was van lakse veiligheidsmaatregelen, maar de Indiase autoriteiten denken hier duidelijk anders over. Zo bleek dat van de in totaal zes verschillende veiligheidsmaatregelen om een lek te voorkomen er niet een goed werkte. Zo was de koelinstallatie in de tank met het giftige methylisocyanaat uitgezet om kosten te besparen. Ook waren de voorzieningen om te voorkomen dat water in de tanks terecht kwam en de zuiveringsinstallaties die het gas hadden moeten zuiveren buiten gebruik wegens onderhoud. De fakkelinstallatie waarin het vrijkomende gas verbrand hadden kunnen worden, was eveneens buiten bedrijf. Ook de sirene, die de lokale bevolking had moeten waarschuwen in geval van een ramp, was buiten werking gesteld.
In 1982 is er een interne bedrijfscontrole geweest van de veiligheidsprocedures in de fabriek. Er werden dertig grote tekortkomingen geïdentificeerd. Helaas voor de inwoners van Bhopal koos Union Carbide ervoor om slechts de identieke fabriek in de Verenigde Staten (VS) te voorzien van de nodige veiligheidsmaatregelen. In India werd niets gedaan om de veiligheidsrisico’s te beperken. Zelfs vóór de ramp in 1984 zijn er verscheidende incidenten geweest waarbij medewerkers overleden of ernstige gezondheidsschade opliepen. De leiding van Union Carbide was dus wel degelijk op de hoogte van de misstanden in de fabriek, maar koos ervoor om deze ondergeschikt te maken aan het winstbejag.
Juridisch steekspel
Ook na de ramp kan Union Carbide nalatigheid worden verweten. Zo
heeft het bedrijf nooit de samenstelling van het gasmengsel willen
onthullen, omdat dit een bedrijfsgeheim zou zijn. De weigering van
Union Carbide om de samenstelling openbaar te maken heeft er
ongetwijfeld aan bijgedragen dat meer mensen overleden aan de
ramp dan nodig was. Tot op de dag van vandaag zijn artsen in het
ongewisse als het gaat om behandeling van de 120 duizend slachtoffers
die blijvend letsel hebben opgelopen als gevolg van de gaslek.
|
Compensatie en schoonmaak
Na alle ophef bleek de Indiase regering ineens wel gevoelig te
zijn voor het lot van de slachtoffers. De huidige premier Manmohan
Singh, gebood de oprichting van een ministerraad die lering
moest trekken uit de ramp en met voorstellen moest komen om de
slachtoffers te compenseren. De ministerraad kwam met een reeks
aanbevelingen, waaronder meer compensatie voor de slachtoffers,
alsnog uitlevering van voormalig CEO Warren Anderson en het
aansprakelijk stellen van Dow Chemical voor de vervuiling op de
fabriekslocatie.
Zo zal aan de nabestaanden van de overleden slachtoffers van de
ramp een miljoen roepies (zo’n zestienduizend euro) per familie
worden uitgekeerd. In totaal zijn er ongeveer vijftienduizend officiële
slachtoffers. Daarnaast zullen de slachtoffers die blijvend
letsel opliepen 500 duizend roepies tegemoet zien. De eerder
uitgekeerde compensatie zal echter op deze bedragen in mindering
worden gebracht. Ook zullen er geen nieuwe gevallen in behandeling
worden genomen.
Het saneren van de locatie zal ook serieus worden aangepakt.
Omdat de grond eigendom is van de deelstaatregering van Madhya
Pradesh bestaat er nog onenigheid over wie de sanering moet
betalen. In eerste instantie zal de centrale overheid de rekening
voor het schoonmaken van de locatie betalen, maar uiteindelijk wil
|
Daarnaast zal de Indiase regering de VS vragen om de uitlevering van Warren Anderson, zodat hij alsnog terecht kan staan voor zijn rol in de giframp. Of dit gaat lukken is nog maar de vraag, omdat India de VS te vriend wil houden en de economische betrekkingen niet wil verstoren.
Schandalig
Dat het meer dan 25 jaar heeft moeten duren voordat de slachtoffers
eindelijk serieus werden genomen is natuurlijk schandalig.
Het geeft ook aan hoeveel India in de tussentijd is veranderd. In
1984 was er nauwelijks sprake van berichtgeving in de media, die
bovendien nog sterk onder overheidscontrole stonden. Anno 2010
is het ondenkbaar dat slachtoffers van een ramp zoals die in Bhopal
zo lang op enige gerechtigheid zouden moeten wachten. Maar
hoezeer India ook is veranderd, het verdriet en onrecht van 25 jaar
wachten blijven een wrange nasmaak geven.
Meer informatie:
- www.bhopal.net
- Bhopal, 00.05 uur, Dominique Lapierre en Javier Moro; Lemniscaat (2004), ISBN 9056375458