terug
Uit: India Nu 164 (nov-dec 2006)




Scheve geslachtsverhoudingen onderwerp van discussie

Liever een abortus dan een bruidsschat!


De geslachtsverhoudingen in India - met name in de deelstaat Punjab - doen alle alarmbellen rinkelen. In 2001 werden in Punjab 876 meisjes per 1000 jongens geboren, en het aantal meisjes blijft dalen. Sekse-selectieve abortussen en babydoding lijken ten grondslag te liggen aan dit demografisch probleem. En dan hebben we het nog niet eens over de gevolgen. Want wat betekent een dergelijk vrouwentekort voor de overspannen huwelijksmarkt in India?

In augustus van dit jaar rapporteerde de BBC over een inval in het Sahib Hospital in Patiala, Punjab, uitgevoerd door een tip van een lokale vroedvrouw, waarbij twee grote putten werden ontdekt. Toen deze putten werden uitgegraven vond de politie de overblijfselen van tenminste vijftig meisjesfoetussen, lichamelijke resten van
« Onder de immense druk van de gemeenschap en de familie om een jongen ter wereld te brengen kiest de vrouw vaak zelf, of wordt zij overgehaald door familieleden, om een vruchtwaterpunctie test te laten doen en een meisje te laten aborteren »
meisjesbaby's en lappen stof doordrenkt met bloed. Ter verdediging verklaarde de eigenaar van het ziekenhuis dat hij simpelweg voldeed aan de behoeftes van de mensen in deze regio. Deze 'babyputten' van Punjab vormde de gruwelijke aanleiding van het aanzwellende debat over sekse-selectieve abortussen en het doden van meisjesbaby's in India.


  Abortus in de vijfde maand

'Liever vijfduizend roepies nu, dan 500 duizend later!', luidt het argument voor sekse-selectieve abortussen, die vijfduizend roepies kosten en worden vergeleken met de 500 duizend roepies die later als bruidsschat betaald moet worden wanneer er een meisje geboren wordt. Het proces van sekse-selectie omvat twee stappen: het vaststellen van het geslacht van de foetus, gevolgd door een abortus als de foetus niet het gewenste geslacht heeft. Tijdens de zwangerschap kan het geslacht van de foetus vastgesteld worden met behulp van een vruchtwaterpunctie, een vlokkentest of een echo. Volgens een studie van UNFPA (United Nations Population Fund) in 2001 nam het aantal sekse-selectieve abortussen in Punjab in zes jaar tijd toe van 51 duizend tot 57 duizend met als gevolg dat de












De bruidsschat: een dodelijke strop



Hoewel zowel het eisen als het geven van een bruidsschat al sinds 1961 verboden is in India, is het nog steeds een wijdverbreid en - in toenemende mate kwaadaardig - fenomeen. Na een huwelijk in India gaat de bruid deel uitmaken van de familie van haar man. Volgens de traditie zorgde het meebrengen van een bruidsschat ervoor dat de bruid een volwaardige plaats innam in de familie van de bruidegom. Het werd gezien als een alternatief voor de erfenis en gaf de bruid een bepaalde mate van zekerheid indien haar man kwam te overlijden.

Dit oude gebruik is echter verworden van een levensreddend vangnet tot een dodelijke strop. De bruidsschat is met name op het platteland steeds meer verworden tot een noodzakelijke bron van inkomsten voor de familie van de bruidegom. De eisen die aan de familie van de bruid worden gesteld zijn vaak zo hoog dat de familie de financiële klap van het huwelijk van hun dochter nooit meer te boven komt. Daarbij komt het regelmatig voor dat de familie van de bruidegom steeds meer bruidsschat blijft eisen, zelfs tot jaren na de bruiloft. Vaak zijn religieuze festivals of de geboorte van een kind aanleiding om de familie van de bruid onder druk te zetten voor meer geld en goederen.

Bij ontevredenheid over de bruidsschat - of het functioneren van de bruid in algemene zin - wordt de bruid vaak het slachtoffer van de wraak van de schoonfamilie. Daarbij komt moord op deze vrouwen helaas maar al te vaak voor, vaak in de vorm van het zogenaamde keukenongeluk. Onder het mom van een ongeval in de keuken waarbij de sari van een vrouw vlam vat, worden jaarlijks vele vrouwen bewust met kerosine overgoten en in brand gestoken. Na haar tragische dood kan de echtgenoot hertrouwen en een nieuwe bruidsschat binnenhalen.

vruchtbaarheid daalde van 2,9 naar 2,2 kinderen per vrouw. De vruchtwaterpunctie werd geďntroduceerd in India ten behoeve van het opsporen van aangeboren afwijkingen in foetussen. Maar het wordt op grote schaal misbruikt voor het vaststellen van het geslacht van het ongeboren kind. Onder de immense druk van de gemeenschap en de familie om een jongen ter wereld te brengen kiest de vrouw vaak zelf, of wordt zij overgehaald door familieleden, om een vruchtwaterpunctie test te laten doen en een meisje te laten aborteren. Dit doet zij vaak met gevaar voor eigen leven, omdat deze abortussen doorgaans in de vierde of vijfde maand van de zwangerschap worden verricht. In Frontline Magazine werd een geval in een klein dorp in Punjab beschreven, waar de vier maanden zwangere Surinder Kaur een echo liet doen en haar voor 1200 roepie het geslacht van de foetus werd verteld. Vervolgens kwam er een verpleegster naar haar huis en werd de abortus verricht. De politie ontdekte dit en arresteerde Surinder Kaur en haar schoonzus, die haar naar het ziekenhuis begeleidde. Later werd Surinder op borgtocht vrijgelaten. Toen de correspondent van het tijdschrift haar familie ontmoette had de oudste man in de familie het volgende te zeggen: Pind di log sohde hin ki ladka theek hai ('De dorpsgemeenschap acht het beter om jongens te krijgen').


  Dochters zijn duur

Sinds 1994 is sekse-selectie tijdens de zwangerschap een erkende overtreding. De wet stelt duidelijk dat: 'geen enkele persoon die prenatale diagnostieke procedures uitvoert het geslacht van de foetus kenbaar mag maken aan de zwangere vrouw of haar familie, niet met woorden, gebaren, noch op enige andere wijze'. De boete van tienduizend roepie of de gevangenisstraf van maximaal drie jaar voor een eerste overtreding, en de boete van honderdduizend roepie of vijf jaar cel bij meerdere overtredingen, blijken echter niet afschrikwekkend genoeg te zijn. In Punjab, maar ook in andere delen van India, doen privé-klinieken en kwakzalvers dan ook goede zaken met het vaststellen van het geslacht van baby's en het uitvoeren van sekse-selectieve abortussen.
Het is duidelijk dat een sterke voorkeur voor zonen de reden is voor de wijdverbreide sekse-selectieve abortus. Een van de voornaamste argumenten die worden genoemd voor de voorkeur voor zonen in Punjab en andere regio's in Zuid-Azië, is dat zonen worden gezien als voortzetters van de familienaam. Dochters verlaten hun ouderlijk huis en zullen later toebehoren aan de familie van hun man. Door het geven van een bruidsschat (zie kader), worden dochters gezien als vrouwen die een deel van het familie-inkomen zullen wegnemen. Zonen worden daarentegen gezien als diegenen die extra rijkdom met zich meebrengen, zij ontvangen de bruidschat. Een meisje wordt in het huis van haar vader dan ook vaak meer gezien als een consument dan als producent. Deze patriarchale visie binnen de Indiase samenleving maakt deze verschrikkingen mogelijk. Waarom met name de Punjab - met zijn grote Sikh gemeenschap - de regio is met een opmerkelijk groot vrouwentekort is niet duidelijk. Wellicht heeft het te maken met bepaalde traditionele huwelijkgebruiken binnen de Sikh gemeenschap, maar hier bestaan nog geen duidelijke of aanwijsbare argumenten voor.


  Lucratieve handel in bruiden

Het resultaat van het jarenlang doden van vrouwelijke foetussen en baby's is een ernstig tekort aan vrouwen op de huwelijksmarkt. Toen men zich begon te realiseren dat er in Punjab steeds minder vrouwen op de huwelijksmarkt beschikbaar waren, dachten feministische groepen dat dit de status van vrouwen zou verhogen en de last van de bruidsschat zou verminderen. Dit blijkt echter geenszins het geval. Dit tekort heeft niet geleid tot

Sekse ratio* in India in 2001 en het verwachte cijfer voor 2026

* Het aantal vrouwen [X] per aantal mannen [1000]

Deelstaat/Union Territory

Sekse ratio 2001

Sekse ratio 2026

Verschil (voorspelling)

India

933

930

- 3

Kerala
1058
1036
- 22
Tamil Nadu
987
1000
+ 13
Andhra Pradesh
978
999
+ 21
Orissa
972
990
+ 18
Karnataka
965
978
+ 13
West-Bengalen
934
959
+ 25
Bihar
919
949
+ 30
Rajasthan
921
915
- 6
Maharashtra
922
904
- 18
Uttar Pradesh
898
902
+ 4
Gujarat
920
882
- 38
Punjab
876
840
- 36
Haryana
861
839
- 22
Delhi
821
789
- 32

Dit betreft niet alle deelstaten en Union Territories in India. Zie voor meer info: www.censusindia.net.
Bron: Census of India (2001).

verlaging van de bruidsschat maar juist tot vrouwenhandel en exploitatie van vrouwen uit andere deelstaten. Het tekort aan potentiële jonge bruiden in Punjab heeft geleid tot een vraag naar vrouwen uit de armere deelstaten in het oosten van India, de naburige landen Bangladesh en Nepal, waar de geslachtsverhoudingen nog niet zo scheef lopen maar werkeloosheid en armoede wijdverbreid zijn. Sommige vrouwen vertrekken uit eigen wil, maar volgens maatschappelijk werkers worden anderen gelokt met valse beloftes, bijvoorbeeld overwerk. Ook worden ze door hun families verkocht aan tussenhandelaren.


  Een natie zonder vrouwen

De vrouwen die uit het oosten van India, Nepal en Bangladesh worden gehaald worden vaak uitgebuit en misbruikt. Een recente Bollywood film genaamd Matrubhoomi ('Een natie zonder vrouwen') verbeeldt een toekomstig ruraal India dat wordt geplaagd door het tekort aan vrouwen vanwege het doden van meisjesbaby's. De vrouw in de film is getrouwd met vijf broers en wordt geacht een seksuele relatie te hebben met zowel de broers als de vader. Hoewel de film fictief is komt het dichtbij de realiteit in Punjab. Op een Indiase televisiezender was vorig jaar een uitzending te zien over Punjab's Panchalis, waarin te zien was dat vijf broers illegaal getrouwd waren met
« Het resultaat van het jarenlang doden van vrouwelijke foetussen en baby's is een ernstig tekort aan vrouwen op de huwelijksmarkt. Dit tekort heeft niet geleid tot verlaging van de bruidsschat maar tot vrouwenhandel en exploitatie van vrouwen uit andere deelstaten »
een vrouw en dat er van haar verwacht werd met elk van hen een seksuele relatie te hebben. Chaddar andazi is een gebruik waarbij de jongere broer trouwt met de weduwe van zijn oudere broer en komt in Punjab wel vaker voor. Maar polyandrie (het gebruik dat meerdere mannen dezelfde vrouw trouwen) in zo'n brede vorm is nieuw in dit gebied.
Punjab ervaart nu de gevolgen van decennia lange praktijken van het aborteren van meisjes en vermoorden van meisjesbaby's. Binnen patriarchale samenlevingen blijkt een tekort aan vrouwen niet noodzakelijkerwijs tot een verhoging van de status van vrouwen te leiden. Tenzij de overheid en de bevolking van Punjab samenwerken om een einde te maken aan het aborteren van meisjes zal de situatie in Punjab drastisch verergeren. Om alleen de regering als schuldige aan te wijzen is niet voldoende, de samenleving zelf zal ook actie moeten ondernemen en verandering moeten brengen in de houding ten opzichte van meisjes en vrouwen in het algemeen. Vrouwenhandel en de uitbuiting van vrouwen onder het voorwendsel van een tekort aan huwbare vrouwen is niet gerechtvaardigd. Niet-gouvernementele organisaties (NGO's) en de media zouden Punjab als een voorbeeld moeten nemen om de boodschap over de gevolgen van het aborteren van meisjes en het doden van meisjesbaby's naar andere deelstaten te verspreiden.

XXX



terug
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
HOME Landelijke India Werkgroep
tijdschrift INDIA NU
Landelijke India Werkgroep - 3 februari 2010