terug

Veranderen bedrijven hun gedrag alleen onder druk?

Een impressie van een gesprek tussen Zuidelijke gasten en parlementariërs


"Tenzij bedrijven flink achter de broek worden gezeten veranderen ze hun maatschappelijk gedrag niet. Nike en Shell waren op de oude voet doorgegaan als ze niet onder druk waren gezet. ‘Companies change

Shankar Venkateswaran en João Sucupira met de wereldburgers.nl mascotte.
kicking and screaming’. Daarom is verplichte en controleerbare rapportage door bedrijven noodzakelijk’’. Aan het woord was Shankar Venkateswaran, directeur van de Indiase organisatie Partners in Change. Samen met João Sucupira van de Braziliaanse NGO IBASE was hij in april bijna een week te gast van de campagne wereldburgers.nl.

Venkateswaran deed zijn uitspraken tijdens een debat in de Tweede met de kamerleden Bert Koenders (PvdA ) en Gerda Verburg (CDA), aankomend kamerlid Krista van Velzen (SP) en hoogleraar mensenrechten Fried van Hoof. Toch is Partners in Change niet tegen het bedrijfsleven, benadrukt Venkateswaran. Winst maken is prima, het gaat erom hóe je die winst maakt. Zijn organisatie heeft al 85 partnerships met bedrijven opgezet om bij te dragen aan verantwoord ondernemen ten bate van de armen. Ook IBASE werkt samen met bedrijven. Zij vragen hen een eenvoudige vragenlijst over hun sociale en milieubeleid in te vullen en die openbaar te maken. Als bedrijven hun prestaties overdrijven, worden ze door de werknemers en de gemeenschap wel daarop aangesproken. Bijna 100 bedrijven doen mee. In een verplichting ziet Sucupira nog weinig heil.

Koenders voelde zich gesteund door de woorden van Venkateswaran. Hij heeft namens de PvdA samen met GroenLinks een wetsontwerp ingediend om bedrijven tot rapportage te verplichten. Waarover ze rapporteren wil hij echter open houden, omdat er nog geen algemeen geaccepteerde definitie van goed sociaal gedrag en milieugedrag is. Het CDA ziet niets in verplichte rapportage liet Verburg weten, wel in de vrijwillige aanpak zoals IBASE die hanteert. Ook internationale initiatieven op dit gebied juicht het CDA toe. Van Velzen wil veel verder gaan. Zij voelt, naast verplichte rapportage, veel voor sancties al bedrijven zich onfatsoenlijk gedragen. Consumenten kunnen daarbij via acties - zoals de SP actie tegen IKEA - een belangrijke rol spelen.

Fried van Hoof, naast hoogleraar ook lid van de Sub-Commissie Mensenrechten van de VN, rapporteerde over de richtlijnen voor bedrijven die momenteel door een werkgroep van de Sub-Commissie worden opgesteld. De werkgroep vindt dat de richtlijnen juridisch bindend moeten worden, maar daar gaan de lidstaten van de VN de komende jaren over beslissen. Van Hoof ziet weinig in de zelfregulering die het CDA voorstaat. De normen waaraan bedrijven zich moeten houden liggen eigenlijk al besloten in de huidige mensenrechtenverdragen. De nieuwe richtlijnen verduidelijken die normen. Daarnaast is volgens Van Hoof verplichte rapportage en klachtrecht van benadeelden nodig. Maar om een effectief systeem op te zetten, wordt volgens hem nog een enorme klus.

Verantwoord ondernemen komt niet voor niks, liet Venkateswaran nog weten. Consumenten én de overheid die verantwoord wil inkopen moeten bereid zijn een hogere prijs te betalen. Anders sluit je ontwikkelingslanden uit. En wie gaat de kosten betalen van de van de controle op verantwoord ondernemen? Volgens de voorzitter van de bijeenkomst en ambassadeur van de campagne wereldburgers.nl, Gert van Maanen, hoeft dat laatste geen groot probleem te zijn. IBASE hanteert al een creatieve aanpak, werknemers in bedrijven kunnen actiever worden en ‘rating agencies’ moeten meer gaan publiceren over goed en slecht gedrag van bedrijven.

Gerard Oonk
coördinator Landelijke India Werkgroep

23 juni 2002

Landelijke India Werkgroep - 6 juli 2002