terug
Onderstaande tekst is gepubliceerd op website GroeneUitvaart.nl


Grafmonumenten



Natuurstenen grafmonumenten zijn vaak milieubelastend en kindonvriendelijk

Heel globaal kun je zeggen dat:

  • Een grafmonument van natuurlijke en afbreekbare materialen milieuvriendelijk is.
  • Hoe groter en bewerkelijker het grafmonument, hoe slechter voor het milieu.
Maar er spelen meer factoren een rol.
  • De herkomst van de grafsteen bijvoorbeeld.
  • Het `tweede leven` van een monument. Want wat gebeurt er met een monument als een graf geruimd wordt?


Landelijke India Werkgroep (fotograaf), steengroeve Andhra Pradesh, okt 2007
Stenen uit India
Natuurstenen grafmonumenten zijn vaak zeer milieubelastend vanwege de winning ervan. In Nederland is de granieten grafsteen favoriet (grafstenen zorgen voor 50% van de Nederlandse omzet in natuursteen, bron: Algemene Nederlandse Bond van Natuursteenbedrijven), die is vaak afkomstig uit India, waar het natuursteen in steengroeven uit de rotsen wordt gezaagd. Dat gaat dikwijls gepaard met een behoorlijke landschapsaantasting. Ook kost het veel energie, net als het transport van het natuursteen. Behalve de blijvende schade aan het milieu, is er ook sprake van barre werkomstandigheden, kinderarbeid, uitbuiting en corruptie.

In 2006 deed de Landelijke India Werkgroep (LIW) [MVO Platform] een rapport het licht zien: Zicht op duurzaamheid? Transparantie in productieketens onderzocht (zie ook: From quarry to graveyard). Een van de conclusies luidde `dat duurzaamheid, in de zin van een product dat voor een goede prijs is gemaakt met respect voor mens en milieu, nauwelijks leeft in de grafmonumentensector`.


Landelijke India Werkgroep (fotograaf), steengroeve Andhra Pradesh, okt 2007
Gedragscode natuursteenbedrijven
De natuursteenbranche probeert hier iets aan te doen. In 2005 werd de Werkgroep Duurzaam Natuursteen opgericht. Doel is het nemen van verantwoordelijkheid door alle ketenpartijen. Dit zijn in Nederland vooral de gemeenten, maar daarnaast ook de natuursteenbedrijven zelf. Dit resulteerde in het opstellen van een gedragscode voor de internationale toeleveringsketen van natuursteen en natuurstenen producten. Vanaf 2008 gaat de Werkgroep samen met bedrijven en overheden in Nederland en in ontwikkelingslanden aan de slag met het opzetten van duurzame natuursteenketens. Einddoel is om in 2010, maar liefst eerder, voldoende duurzame natuursteen te kunnen leveren om aan de vraag te kunnen voldoen.

Op dit moment kan de consument niet weten of natuursteen duurzaam is geproduceerd, geeft de brancheorganisatie, de Algemene Nederlandse Bond van Natuursteenbedrijven (ABN), toe in NRC Handelsblad. Pauline Overeem van de LIW: `Natuursteen uit India en China kan eenvoudigweg niet duurzaam zijn. Er is geen enkele groeve waar echt alles goed is geregeld.` De gedragscode moet dat gaan veranderen. Of dat geheel gaat lukken is de vraag. Want hoeveel macht heeft Nederland om iets af te dwingen, met een afname van 1% van de wereldproductie van natuursteen?

Duits keurmerk
Wie toch zeker wil zijn van een duurzame grafsteen kan terecht in Duitsland. Daar bestaat het Xertifix-keurmerk, een Fair Trade-keurmerk dat garandeert dat natuursteen zonder kinderarbeid is geproduceerd en bewerkt. Als consument kunt u een natuursteenbedrijf vragen via Xertifix hun materiaal te bestellen.

De natuursteenbranche in Nederland werkt ook met een eigen Keurmerk Natuursteen. Een onderneming die daarvoor in aanmerking wil komen moet aan bedrijfsmatige en technische eisen voldoen. Het betreft onder andere eisen op het gebied van de wet ketenaansprakelijkheid, offertes, meer- en minderwerk, klachtenadministratie, Arbo en Milieu, bedrijfsorganisatie, opleiding en uitvoering van de werkzaamheden volgens geldende normen en richtlijnen. Stichting Keurmerk Natuursteen (in het leven geroepen door de ABN) controleert of alle aangesloten bedrijven hieraan voldoen. De verwachting is dat te zijner tijd de regels van de gedragscode worden geïmplementeerd in dit keurmerk.

Diverse materialen
Grafstenen kunnen behalve uit steen uit heel diverse materialen bestaan: glas, ijzer, hout, plastic, polyester, gerecycled beton, een combinatie van materialen.
Bij hout is het uiteraard zaak op te letten dat het om duurzaam hout gaat.
Logischerwijs is het het meest milieuvriendelijk om voor materialen te kiezen die een levensduur hebben die overeenstemt met de te verwachten levensduur van het graf. Want dat betekent nauwelijks of geen afval. In de praktijk gebeurt dat echter zelden.

Tweede leven
In dat geval gaat het er om wat er met het monument gebeurt. IJzer, polyester, steen, het kan tenslotte allemaal worden hergebruikt.
Stenen monumenten die op de begraafplaats achterblijven nadat het graf is geruimd, verdwijnen tegenwoordig in een vergruizer om vervolgens in de wegenbouw te worden hergebruikt. (Vroeger werden stenen hergebruikt in stoepen en drempels, maar dat vind men nu te weinig piëteitsvol.)

Hergebruik
Een interessante optie is het hergebruiken van bestaande grafmonumenten. Op sommige begraafplaatsen wordt die mogelijkheid aangeboden. Dan hoeft alleen de oude tekst te worden verwijderd en de nieuwe aangebracht.

Links
www.indianet.nl - site van de Landelijke India Werkgroep (LIW) waar informatie is te vinden over duurzame grafstenen.


terug LIW in de pers Duurzame Natuursteen HOME Landelijke India Werkgroep


Landelijke India Werkgroep - 19 augustus 2010