terug
Onderstaand artikel is gepubliceerd in: Veeteelt 1987/4, april 1987      


Operatie Vloed

India heeft de EG-landen gevraagd in de komende jaren door te gaan met de verstrekking van gratis zuivelhulp, zodat de regering uit de opbrengst de kleine boeren kan steunen. Het is nog lang niet zeker of Operatie Vloed in de oorspronkelijke vorm voortgezet zal worden, want de kritiek is niet mals. Maar geldt dat niet alle projekten?



Tweemaal prins Claus in beeld. De eerste foto dateert van september '84 toen hij voor het jubilerende FRS in Leeuwarden een zending ingevroren stierensperma mocht overhandigen aan de ambassadeur van India in ons land, de tweede van oktober vorig jaar, toen hij in het Vredespaleis in Den Haag de Wateler Vredesprijs uitreikte aan de voorzitter van de Indiase zuivelraad, dr. Verghese Kurien.
Dr. Kurien is de grote man achter Operatie Vloed, het immense zuivelprogram in India, dat wordt gefinancierd door de EG. Twee operaties zitten er op, de derde staat op stapel en staat tevens heftig ter diskussie. Operatie Vloed vormt niet enkel het grootste projekt in het kader van de ontwikkelingshulp van de EG-landen, het wordt daarbij meer en meer gezien als een voorbeeldprojekt, dat in aangepaste vorm in andere landen zal kunnen worden nagebootst. En daarmee is lang niet iedereen het eens.

Is het eind in zicht?
Door de intensieve en aktieve belangstelling, die prins Claus voor het projekt aan de dag heeft gelegd, is er iets gevoeligs rond Operatie Vloed gekomen. Na de reis van het koninklijk paar begin 1986 toonde de prins zich zeer opgetogen over de uitwerking van het projekt, dat inderdaad origineel van opzet genoemd mag worden. In zeer grote lijnen: de EG schonk melkpoeder en boterolie in gigantische hoeveelheden aan de Indiase overheid en uit de verkoop ervan werd Operatie Vloed bekostigd: de stimulering van de melkproduktie op de kleine, partikuliere bedrijfjes, verbetering van het inheemse vee en verwerking van de melk in koöperatieve zuivelondernemingen.
Er bestaat veel kritiek op Operatie Vloed, vooral in Nederland. De Landelijke India Werkgroep heeft onder het veelzeggende motto "Melk India niet uit" een heel boekwerkje gewijd aan een tegenoperatie, waarin als rode draden de twee hoofdbezwaren lopen: de EG-hulp maakt het voor de kleine boeren onmogelijk een behoorlijke melkprijs te beuren, terwijl de uitvoer van veevoer naar de westerse landen de overproduktie dáár bevordert, terwijl de Indiase koe het met de waardeloze restjes moet doen en derhalve niet tot ontwikkeling kan komen. En zo wordt een vicieuze cirkel gecreëerd, die Operatie Vloed 10 nodig zal doen zijn.

Het gezin profiteert
Prins Claus ging vorig jaar furieus tekeer tegen de kritici: "Wanneer ze naar een willekeurig dorp gaan, kunnen ze zelf zien hoe daar wordt gemolken, hoe de mensen hun twee tot vier liter melk naar de verzamelplaats brengen en daar hun geld beuren. Mensen uit lagere en hogere kasten staan bij elkaar in de rij". Waar het bij ontwikkelingshulp om gaat is het helpen van mensen op langere termijn. Nog zeer onlangs liet minister Piet Bukman weten dat het niet de bedoeling mag zijn EG-overschotten aan te wenden voor het bestrijden van de honger, wanneer er andere en meer perspektiefbiedende mogelijkheden in het land zelf zijn. Op die lijn probeert de LIW de publieke opinie en daarna de deskundigen van de EG te krijgen.
De werkgroep citeert voor dit doel graag dr. Henk Bakker, die in 1982, toen hij hoogleraar in de tropische veehouderij in Wageningen werd, aandacht besteedde aan de opzet van de melkkoöperaties in sommige Indiase deelstaten. Hij repte toen van een zeer geslaagde opzet, waarbij de eigenaars van één of enkele koeien met een karig rantsoen, dat ze bijeen dienden te schrapen uit de bermen of de gemeenschappelijke perceeltjes, een geregeld inkomen wisten te bereiken. Bovendien: de vrouwen kregen op deze manier het geld in handen en dat bleek de beste garantie voor besteding in het gehele gezin. "Vóór de komst van de koöperaties bestonden er geen betrouwbare afzetmogelijkheden. De landlozen en kleine boeren waren dikwijls in sterke mate afhankelijk van de geldschieters in het dorp", aldus professor Bakker in zijn inaugurele rede, waarin hij het venijn in de staart stopte: "Ik betreur het dat de organisatie, die voor Operation Flood verantwoordelijk is, als onderdeel van het beleid een uitgebreid kruisingsprogramma met hoogproduktieve runderrassen is gestart".

Melkkompetitie bepalend?
Latika, haar naam lag ongetwijfeld al goed in het gehoor bij de voorstanders van het kruisingsprogramma. Ze was in 1984 dan ook winnares van de Indiase melkkompetitie - een kruisingsprodukt tussen de oude, heilige koe van India en de hoogproduktieve zwartbonten. Ze oogt op de foto redelijk westers en ze mag met haar rasgenotes in staat worden geacht een belangrijk deel van de honger te stillen in India, het land met nu al achthonderdmiljoen inwoners. President Rajiv Gandhi mag - toen hij ruim twee jaar geleden zijn vermoorde moeder opvolgde - tot doelstelling van zijn beleid hebben gesteld India als een modern land de 21ste eeuw binnen te loodsen, hij heeft te maken met geweldige handicaps. Deskundigen vatten ze als volgt samen: de afwezigheid van konkurrentie en een formidabele burokratie. Met die laatste kreeg ook het FRS te maken, toen het de spermazending van een stier als Otwello meer dan een jaar lang in het eigen diepvriesvat moest houden, vóór de Indiase grenzen open gingen. En wie weet wat intussen het gevolg is geweest?
Een EG-werkgroep heeft vorig jaar de mogelijkheden van de voortzetting van Operatie Vloed bekeken. De eerste signalen wijzen op een nogal gematigd optimisme, wat EG-kommissaris Claude Cheysson z'n woorden van ruim een jaar geleden: "Operatie Vloed is een suksesvol voorbeeld hoe voedselhulp konstruktief voor ontwikkeling wordt gebruikt" heeft doen afzwakken. Het heeft er alle schijn van dat het programma zal worden aangepast, de kritici lijken te scoren en het is maar zeer de vraag of de spoedmissie van dr. Kurien naar de EG-beslissers nog veel heeft uitgehaald.

Dubbeldoel
Het gaat om een belangrijke keus: die van het dubbeldoel. In India heeft daarin de trekkracht prioriteit, daarna komt pas de melk. En voor vlees moet men er uiteraard niet bij de koe zijn, de mest heeft vaak meer waarde. Laten we eerlijk zijn: Otwello had - want zelf is hij kortgeleden toegetreden tot de eeuwige jachtvelden - vele verdiensten, maar of zijn zoons en dochters zich nu voor de ploeg in hun opperste element zullen voelen? Het is goed dat bij het belangrijkste projekt voor ontwikkelingssamenwerking van de EG een afweging plaatsvindt, die voorrang verleent aan de belangen van de Indiase plattelandsbevolking, waarvan - we citeren minister Bukman - nog miljoenen leven beneden de armoedegrens. Drs. Maarten de Heer, sekretaris van het Landbouwschap - in het kielzog van de koningin was hij in India - heeft uit de eerste konklusies van het nog geheime rapport weinig nieuws kunnen peuteren en derhalve acht hij voortzetting van het Operatieplan het meest voor de hand liggend. Ontwikkelingshulp aan een strategisch belangrijk land als India heeft vele kanten: gaat de EG minder in de pas lopen, dan wordt de hete adem van de Verenigde Staten in de nek gevoeld. Die hebben nu al de afbeelding van de moeder van fokstier Elevation in de strijd geworpen: de Indiase onderneming van Unilever gebruikt de koe op de verpakking van veevoer. Bij Operatie Vloed lijkt de centrale vraag: wèlk dubbeldoel krijgt nu en straks de voorkeur? Verwacht mag worden dat de politieke beslissing een uitkomst zal krijgen, die voor velerlei uitleg bruikbaar is. Laten we hopen dat de Indiase plattelandsbevolking ondanks alles niet uit het oog verloren wordt.

R.S.



LIW IN 'T NIEUWS

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Kinderarbeid & Onderwijs

HOME Landelijke India Werkgroep

Landelijke India Werkgroep - 15 augustus 2003