terug
Onderstaand artikel is gepubliceerd in: Wereldzaken, november 2004      

Kinderen concurrent van ouders

Uitbannen van kinderarbeid brengt zeven keer zoveel op als het kost

door:
Monique Wigman

Cultuuromslag bij ouders en beschikbaarheid van goede scholen, daarin liggen oplossingen voor kinderarbeid. Kinderen met scholing zijn immers mondiger en minder kwetsbaar. Ze kunnen beter in opstand komen tegen onrechtvaardige werkomstandigheden en zo zichzelf en hun land verder helpen.

Kinderarbeid. Wereldwijd zijn er zo'n 250 miljoen kinderen in de leeftijd van 5 tot 14 jaar die werken voor de kost. Tientallen miljoenen van hen verkeren in omstandigheden die een gevaar zijn voor hun leven. Anders dan de meeste mensen denken en media doen vermoeden, werkt maar vijf procent van de kinderen in fabrieken die exportproducten voor het westen leveren. De overgrote meerderheid van de kinderen werkt op straat, thuis, op het land, in het huishouden of in fabrieken voor de binnenlandse markt. De internationale arbeidsorganisatie van de Verenigde Naties (ILO) schat dat meisjes onder de 16 jaar die in het huishouden werken, de grootste categorie vormen.
Het is heel normaal én nuttig dat kinderen buiten schooltijd meehelpen in het gezin, waar ook ter wereld. Maar kinderarbeid is kinderen uitbuiten en beperken in hun geestelijke en lichamelijke ontwikkeling.

Goede scholing als basis
"De werkende kinderen van vandaag zijn de ongeschoolde volwassenen van morgen, voor altijd in de val van de armoede." Deze uitspraak van Hansenne, directeur van de ILO, geeft de samenhang kort weer. Scholen die te ver weg zijn, tekort aan lesmateriaal, tekort aan leerkrachten, geen geld voor het schooluniform. Het is vaak ook traditie om kinderen, en zeker meisjes, niet naar school te sturen. Ze moeten flink aanpakken in het huishouden en hebben verder geen tijd. De ouders zijn zelf

Regelgeving hier en daar

Sinds 1874 (kinderwetje van Houten) is kinderarbeid in Nederland verboden. Nu moeten alle kinderen tot en met hun zestiende verplicht naar school en mogen geen echte baan hebben.
Het door bijna alle landen ondertekende Verdrag voor de Rechten van het Kind (1989) verplicht staten tot het realiseren van verplicht en gratis basisonderwijs. Daarnaast verbinden staten zich via dit verdrag om voor passende straffen en andere maatregelen te zorgen om kinderen te beschermen tegen economische uitbuiting, gevaarlijk werk en werk dat hun deelname aan onderwijs belemmert.
In 1999 stelde de ILO een aparte conventie tgen kinderarbeid vast. Hierin werden landen opgeroepen tot onmiddellijke acties om de ergste vormen van kinderarbeid, zoals kinderprostitutie en het rekruteren van kindsoldaten, uit te bannen. De minimumleeftijd voor werk mag niet lager liggen dan de leeftijd waarop de leerplicht eindigt, met een benedengrens van 15 jaar (ontwikkelingslanden mogen hier kiezen voor een benedengrens van 14 jaar). 147 landen hebben deze conventie ondertekend. Daarnaast is er ook nog het Millenniumdoel om in 2015 basisonderwijs voor alle kinderen te realiseren. Vele organisaties, zoals de Global March Against Child Labour, maken zich hard voor de zaak van kinderen wereldwijd. Er is nog genoeg werk te verzetten, maar niet door kinderen.

analfabeet en kennen de wereld van school niet. In totaal gaan 115 miljoen kinderen niet naar school; de meerderheid hiervan is een meisje.
Maar het bestaan van kinderarbeid heeft meerdere redenen. Kinderen moeten vaak ook werken om de schulden van hun ouders af te betalen. Het is echter niet zo dat mensen veel kinderen hebben om hen te kunnen laten werken, maar omdat ze slechts gebrekkige toegang tot en kennis van anticonceptiemiddelen hebben. Ervaring van de Landelijke India Werkgroep in een land als India leert dat bestaande sociale normen, uitsluiting van groepen en niet of slecht functionerend basisonderwijs de belangrijkste redenen zijn waarom kinderen werken en niet naar school gaan.

Hogere opbrengsten
Kinderen die werken lijken een belangrijke bijdrage te leveren aan het gezinsinkomen. Maar in werkelijkheid maakt kinderarbeid een gezin juist armer. Nu zijn kinderen, omdat ze goedkoper zijn, concurrenten van hun ouders. Zonder kinderarbeid kunnen volwassenen ook hogere lonen bedingen. De levensstandaard gaat dan juist omhoog. In een onlangs afgeronde studie stelt de ILO dat het uitbannen van kinderarbeid ongeveer zeven keer zoveel opbrengt als het kost.
Het stoppen van kinderarbeid zorgt ervoor dat kinderen naar school kunnen (en dat zorgt op termijn voor economische groei omdat de bevolking beter is opgeleid en zo bijvoorbeeld de productie efficiënter kan maken) en een betere gezondheid. Een land krijgt een betere kans.
Organisaties als Unicef ondersteunen diverse projecten, zoals in Bangladesh, waar een spaarsysteem is opgezet voor de kinderen die eerst in de textielindustrie werkten en nu naar school gaan. Bovendien worden de vrijgekomen arbeidsplaatsen aan hun familieleden vergeven, waardoor het geld in de familie blijft.
Dit beeld geeft extra kracht om bij bedrijven te bevorderen dat ze maatschappelijk verantwoord ondernemen en bereid zijn om regeringen te helpen investeren in onderwijs en gezondheidszorg. Eerlijke-handelsorganisaties kunnen niet zorgen voor schoolvoorzieningen maar als ze er zijn, kunnen ze wel stimuleren, dat ze gebruikt worden.
Het gaat er vooral om de combinatie van werk en scholing mogelijk te maken, zodat alle kinderen naar school kunnen. Ook Gerard Oonk, coördinator van MVO-platform en de Landelijke India Werkgroep, legt hierop de nadruk: "Kinderen overal ter wereld dienen in ieder geval naar school te gaan; eventueel kunnen ze daarnaast een beetje werken." Naast scholing moeten oplossingen voor kinderarbeid ook gezocht worden in de ondernemershoek, door strenge wetten, een goed inspectieapparaat en betere arbeidsvoorwaarden voor volwassenen.

Wat doen de Wereldwinkels?

"Menswaardige arbeidsomstandigheden, waaronder afwezigheid van kinderarbeid", zo luidt één van de eerlijke-handelscriteria van de Wereldwinkels voor haar producenten. Erika Spil, stafmedewerker internationale certificering: "Onze criteria - die internationaal zijn vastgesteld - sluiten aan bij de ILO-normen. Dit houdt in dat wij vinden dat aan de productie van artikelen geen kinderarbeid te pas moet komen. Dit controleren we steekproefsgewijs bij een jaarlijks controlebezoek." En in de praktijk? De controlebezoeken zijn momentopnamen. Erika: "Kinderarbeid is een grijs gebied. Er zullen ongetwijfeld kinderen zijn die bij extra drukte of na schooltijd meehelpen in het bedrijf van hun ouders. Daar is op zich niets mis mee, zolang het gaat onder goede arbeidsomstandigheden. Belangrijk is dat kinderen niet uitgebuit worden en dat ze naar school gaan."



terug

LIW IN 'T NIEUWS

SCHONE KLEDING

HOME Landelijke India Werkgroep

Landelijke India Werkgroep - 3 november 2004